Qanunvericilik
Nazirliyin normativ hüquqi aktları
“Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın təsdiq edilməsi barədə

“Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın təsdiq edilməsi barədə

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ FÖVQƏLADƏ HALLAR NAZİRLİYİ

QƏRAR

№ 20/01-006

Bakı şəhəri 24 oktyabr 2016-cı il

“Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın təsdiq edilməsi barədə

“Texniki təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-сü və 5-ci maddələrinə, “Texniki təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun icrasının təmin edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 29 iyun tarixli 357 nömrəli Fərmanının 1-ci hissəsinə uyğun olaraq və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 19 aprel 2006-cı il tarixli 394 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi haqqında Əsasnamə”nin 8.2.1-ci və 10.10.4-cü yarımbəndlərini rəhbər tutaraq,

qərara alıram:

1. “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları” təsdiq edilsin (əlavə olunur).

2. Qərar qəbul edildiyi gündən 3 gün müddətində Azərbaycan Respublikası Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinə göndərilsin.

3. Sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş idarəsi (Mehriban Səadətxan) qərarın surətinin nazirliyin Aparatının müvafiq struktur bölmələrinə və qurumlarına çatdırılmasını təmin etsin.

Nazir Kəmaləddin Heydərov

“Təsdiq edirəm”

fövqəladə hallar naziri

______ Kəmaləddin Heydərov

Qərar № 20/01-006

«24» oktyabr 2016 il

Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları

1. Ümumi müddəalar

1.1. Bu Qaydalar “Texniki təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-cü və 5-ci maddələrinə, “Texniki təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun icrasının təmin edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 29 iyun tarixli 357 nömrəli Fərmanının 1-ci hissəsinə uyğun olaraq hazırlanmışdır və təhlükə potensiallı obyektlər olan sərnişin kanat yollarının (bundan sonra mətn üzrə - kanat yolları) və funikulyorların quraşdırılması, təmiri və istismarı üzrə təhlükəsizlik tələblərini müəyyən edir.

1.2. Bu Qaydalar kanat yollarının və funikulyorların quraşdırılması, təmiri və istismarı zamanı texniki təhlükəsizliyin təmin olunmasına, o cümlədən bədbəxt hadisələrin, qəzaların və digər halların qarşısının alınmasına yönəldilmişdir.

1.3. Bu Qaydalarda aşağıdakı termin və anlayışlardan istifadə edilmişdir:

1.3.1. qəza iş rejimi – qəza və ya hadisə baş verdiyi halda kanat yollarının istismarını müəyyən edən tələblərin məcmusu;

1.3.2. qəza –təhlükə potensiallı obyektlərdə istifadə olunan tikililərin və ya texniki qurğuların uçulması;

1.3.3. hadisə – təhlükə potensiallı obyektlərdə tətbiq olunan texniki qurğuların dayanması yaxud nasazlığı, texnoloji rejim prosesindən kənara çıxma, eləcə də istehsal obyektində işlərin aparılması qaydalarını müəyyənləşdirən normativ texniki sənədlərin tələblərinin pozulması;

1.3.4. rolikli tarazlaşdırıcı – dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın saxlanması üçün roliklər sistemi;

1.3.5. yuxarı (sıxıcı) rolikli tarazlaşdırıcı – roliklərin aşağısından dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın keçdiyi tarazlaşdırıcı;

1.3.6. aşağı (sıxıcı) rolikli tarazlaşdırıcı – roliklərin yuxarısından dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın keçdiyi tarazlaşdırıcı;

1.3.7. kombinasiya edilmiş rolikli tarazlaşdırıcı – yuxarı və aşağı tarazlaşdırıcıların xassələrini özündə birləşdirən tarazlaşdırıcı;

1.3.8. yedək qurğusu – sərnişinlərin yedəkli kanat yollarında daşınması üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi növü;

1.3.9. vaqon – kanat yollarında (funikulyorda) sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi növü;

1.3.10. kabinə – kanat yollarında sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş nəqliyyat vasitəsi növü;

1.3.11. işə salan qurğu – qidalandırıcı xətlərə gərginliyin verilməsi və ya dayandırılması üçün elektrotexniki qurğu;

1.3.12. nəqliyyat vasitəsinin qaytarılması – hadisə və ya qəza baş verdiyi halda nəqliyyat vasitəsini sərnişinləri enmə yerinə gətirməyə imkan yaradan hərəkət;

1.3.13. təhlükə potensiallı obyekt sahibi – mülkiyyətçi və ya qanuni əsaslarla kanat yolunu, funikulyoru istismar edən digər hüquqi və ya fiziki şəxs;

1.3.14. sıxac – dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanat üzərində nəqliyyat vasitəsini bağlamaq üçün nəzərdə tutulmuş düyün;

1.3.15. açılan sıxac – stansiyalarda nəqliyyat vasitələrinin dartıcı və ya daşıyıcı-dartıcı kanata avtomatik bağlanılması (açılması) üçün nəzərdə tutulmuş sıxac;

1.3.16. sıxacın dodaqlarının sıxıcı qüvvəsi – sıxma prosesi zamanı sıxac dodaqlarının səthi ilə kanat arasında təsir edən bütün normal (perpendikulyar) qüvvələrin cəmi;

1.3.17. gərici kanat – daşıyıcı, daşıyıcı-dartıcı və ya dartıcı kanatın gərilməsini təmin edən kanat;

1.3.18. daşıyıcı-dartıcı kanat- ona bağlanmış nəqliyyat vasitəsinin yerdəyişməsi üçün təyin olunan kanat;

1.3.19. daşıyıcı kanat – üzərində kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin hərəkət etdiyi kanat;

1.3.20. dartıcı kanat – daşıyıcı kanat və ya rels üzrə nəqliyyat vasitəsinin yerdəyişməsi, eləcə də sərnişinlərin yer səthi və ya başqa səthlər üzrə daşınması üçün təyin olunan kanat;

1.3.21. kanat yolu – tikinti hissəsindən – fundamentlərdən və ya trasda quraşdırılmış dəstləşdirilmiş texniki qurğulardan – avadanlıqdan ibarət olan, kanat dartıcısı vasitəsilə sərnişin daşınmasına xidmət edən xətt qurğusu;

1.3.22. yedəkli kanat yolu - dartıcı kanat vasitəsilə yer səthi və ya başqa səth üzrə sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş kanat yolu;

1.3.23. dayaqsız yedəkli kanat yolu – aralıq dayaqları olmayan yedəkli kanat yolu;

1.3.24. dairəvi kanat yolu – nəqliyyat vasitəsinin fasiləsiz dairəvi hərəkət etdiyi kanat yolu;

1.3.25. rəqqaslı kanat yolu- nəqliyyat vasitəsinin rəqqaslı hərəkət etdiyi kanat yolu;

1.3.26. yerüstü kanat yolu (funikulyor) – dartıcı kanatla maili rels xətti üzrə sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş kanat yolu;

1.3.27. pulsasiyaedici kanat yolu – stansiyalara yaxınlaşdıqda dayanan və ya sürətini azaldan nəqliyyat vasitəsinin qeyri-müntəzəm dairəvi hərəkət etdiyi kanat yolu;

1.3.28. asma sərnişin kanat yolu – daşıyıcı kanat üzrə və ya daşıyıcı-dartıcı kanat vasitəsilə hərəkət edən nəqliyyat vasitəsində sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş kanat yolu;

1.3.29. qəza dayandırma düyməsi – qəzanın dayandırılması üçün nəzərdə tutulmuş əl ilə idarə edilən qurğu;

1.3.30. kanat yolu cığırı – dartıcı və ya daşıyıcı-dartıcı kanat xətlərinin və ya relslərinin plandakı qolları arasındakı məsafə;

1.3.31. kanatın möhkəmliyinin ehtiyat əmsalı – kanatın bütövlükdə qırıcı qüvvəsi ilə kanatın maksimal hesablama gərilmə qüvvəsi arasındakı nisbət;

1.3.32. kreslo – sərnişin daşınması üçün açıq və ya yarımbağlı oturacaq şəklində olan nəqliyyat vasitəsi növü;

1.3.33. vaqon tutucusu – dartıcı kanat qırıldıqda və ya gərilməsi zəiflədiyi halda daşıyıcı kanatı və relsi dodaqcıqlarla tutması üçün vaqonun arabacığında quraşdırılan qurğu;

1.3.34. kanat tutucusu – tarazlaşdırıcının rolikdən sürüşüb çıxdığı halda dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın düşməsinin qarşısını alan qurğu;

1.3.35. gərici qurğu – kanatların gərici qüvvəsini nəzərdə tutulmuş yol verilə bilən hədd daxilində saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuş qurğuların birləşməsi;

1.3.36. normal iş rejimi – texniki qurğuların saz vəziyyətini, personalın iş yerində olduğunu, metereoloji şəraitin əlavə tədbirlərin görülməsini tələb etmədiyini və kanat yolunun əsas intiqaldan işlədiyini göstərən istismar şəraiti;

1.3.37. kanat yolları avadanlığı – tərkibindəki bütün komponentləri bir-biri ilə əlaqədar texnoloji funksiyaları yerinə yetirən, stansiyaların metal konstruksiyaları və dayaqlarının, mexaniki və elektrik avadanlığının daxil olduğu komplekt texniki qurğu;

1.3.38. xətti dayaq – layihə hündürlüyündə, üzərində kanat yolları xətti üzrə kanatların saxlanılması üçün təyin olunan, avadanlıq quraşdırılmış metal konstruksiya;

1.3.39. dayaq başmağı – dayaqlarda və stansiyalarda daşıyıcı kanatı saxlamaq üçün qurğu;

1.3.40. personal – kanat yollarının istismarını və texniki xidmətini həyata keçirən müəssisə işçiləri;

1.3.41. nəqliyyat vasitəsi – kanat yollarında sərnişin daşınması zamanı onların yerləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş vasitə;

1.3.42. idarəetmə məntəqəsi (pultu) – kanat yollarının idarə olunması və ona nəzarət etmək üçün nəzərdə tutulmuş operatorun iş yeri;

1.3.43. intiqal – nəqliyyat vasitəsini kanatın köməyi ilə hərəkətə gətirmək üçün mexanizm;

1.3.44. aralıq – trasda üfüqi xətt üzrə qonşu dayaqlar arasındakı məsafə;

1.3.45. sərnişin tutumu (məhsuldarlıq) – müəyyən zaman vahidində bir istiqamətdə daşınan sərnişinlərin maksimal mümkün olan sayı (nəfər/saat).

1.3.46. yerə qədər məsafə – şaquli xətt üzrə yerin səthindən (qar örtüyü nəzərə alınmaqla) nəqliyyat vasitənin ən aşağı nöqtəsinə qədər məsafə;

1.3.47. uzununa profilin hesablanması – metal konstruksiyalara, kanat yollarının mexaniki və elektrik avadanlığına, fundamentlərə təsir edən yüklərin hesablanması və kanat sallanmalarının müəyyən edilməsi;

1.3.48. yenidənqurma – yolun tipini dəyişmədən layihənin xarakteristikası ilə müqayisədə (buraxılış və yükqaldırma qabiliyyətinin artırılması) kanat yolunun funksional istehlak xassələrinin dəyişdirilməsi üzrə kompleks işlər;

1.3.49. hazırlıq siqnalı – kanat yollarının hərəkə başlamasına dair idarəetmə məntəqəsindən (pultundan) verilmiş idarəetmə sisteminin icazəsi;

1.3.50. nominal sürət – nəqliyyat vasitəsinin (kanatın) layihəyə uyğun maksimal hərəkət sürəti;

1.3.51. minimal sürət – ən aşağı hərəkət sürəti;

1.3.52. xilasetmə əməliyyatı – insanların kanat yollarında baş vermiş qəza və ya hadisə nəticəsində yaranan təhlükələrdən xilas edilməsi üzrə tədbirlər kompleksi;

1.3.53. ixtisaslaşdırılmış təşkilat – kanat yollarında müəyyən iş növlərinin (layihələndirmə, hazırlama, quraşdırılma, yenidənqurma, istismar və ya ekspertiza) yerinə yetirilməsinə səlahiyyəti və müvafiq keyfiyyət sistemi olan təşkilat;

1.3.54. stansiya – sərnişinlərin minməsi-enməsi və idarəetmə vasitələrinin, intiqalın və ya gərici qurğunun yerləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş tikili;

1.3.55. tras – üzərində avadanlıq yerləşdirilmiş, kanat yollarının sonuncu stansiyaları arasındakı yer sahəsi;

1.3.56. kanatın metal hissəsinin en kəsiyinin kiçildilməsi – en kəsiyin faizlə kiçildilməsinin zədələnmiş məftillər, korroziya və yeyilmə nəzərə alınaraq yeni kanatın metal hissəsinin en kəsiyinin nominal ölçüsünə nisbəti;

1.3.57. rabitə qurğusu (siqnal qurğusu) – kanat yolunun stansiyaları və nəqliyyat vasitələri arasında əmrlərin və məlumatların ötürülməsi üçün qurğu;

1.3.58. dartıcı arabacığın gedişi – kanatın uzunluğunun dəyişməsini və sallanmasını qəbul etmək üçün dartıcı qurğunun hərəkətli hissəsinin yerdəyişməsi;

1.3.59. dolayıcı şkiv – köməkçi stansiyada quraşdırılmış, dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın hərəkət istiqamətini dəyişmək üçün nəzərdə tutulmuş şkiv;

1.3.60. yönləndirici şkiv (blok, rolik) – kanatı tələb olunan istiqamətə yönləndirən qurğu;

1.3.61. ötürücü şkiv – şkivin novçasında dartıcı kanatın sürtünməsi hesabına dartıcı qüvvəni ötürən şkiv;

1.3.62. təxliyyə – insanların təhlükəli faktorların təsiri mümkün olan zonalardan bilavasitə təhlükəsiz zonaya köçürülməsi prosesi;

1.3.63. təhlükəsizlik elementi (qurğusu) –sıradan çıxdığında və ya düzgün işləmədikdə istər sərnişinlərin, istər personalın və yaxud üçüncü şəxslərin, ümumilikdə insanların təhlükəsizliyi və ya sağlamlığı üçün təhlükə yaradan element.

1.4. Bu Qaydaların tətbiq dairəsi aşağıdakı kanat yollarını əhatə edir:

1.4.1. asma kanat yolları - nəqliyyat vasitəsi bir və ya bir neçə kanatla saxlanılan və hərəkətə gətirilən kanat yolları;

1.4.2. rəqqaslı kanat yolları - nəqliyyat vasitəsi stansiyalar arasında yolunu dəyişmədən hərəkət edən kanat yolları;

1.4.3. dairəvi hərəkətli kanat yolları - nəqliyyat vasitəsi yolun hər iki tərəfi üzrə qapalı trayektoriya üzrə hərəkət edən kanat yolları (nəqliyyat vasitəsi kimi iş zamanı kanatdan açılmayan və ya stansiyalarda açılan kabinələrdən və ya kreslolardan istifadə edilir);

1.4.4. yedəkli kanat yolları - sərnişinlərin xizəkdə və ya başqa idman ləvazimatlarında qar və ya başqa səth üzrə daim dartıcı kanata bağlanmış və ya stansiyalarda açıla bilən yedək qurğusunun köməyi ilə nəql olunduğu kanat yolları;

1.4.5. kombinasiya edilmiş kanat yolları – asma və yedəkli kanat yollarının xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən kanat yolları;

1.4.6. yerüstü kanat yolları (funikulyorlar) – nəqliyyat vasitəsi yönləndirici üzrə hərəkət edən, bir və ya bir neçə dartıcı kanatla hərəkətə gətirilən kanat yolları.

1.5. Bu Qaydaların tələbləri aşağıdakı kanat yollarına tətbiq edilmir:

1.5.1. yükdaşıyan kanat yolları;

1.5.2. dartıcı kanat üzərində olan, kanatla hərəkətə gətirilən stasionar və hərəkət edən attraksionlar, bərələr.

1.6. İdxal edilən kanat yolları avadanlığı bu Qaydaların tələblərinə uyğun olmalıdır.

1.7. Kanat yollarına aid texniki və istismar sənədləri Azərbaycan dilində tərtib edilməli və bu Qaydaların tələblərinə uyğun olmalıdır.

1.8. Kanat yolları bir neçə müəssisə tərəfindən hazırlandığı halda, onun əsaslı təmiri və tərkib hissələrinin və detallarının təkmilləşdirilməsi zamanı istehsalçı (tədarükçü) kanat yollarının hazırlanma keyfiyyətinə, əsaslı təmirinə, bütövlükdə müasirləşdirilməsinə, həmçinin texniki sənədlərin tələblərinə uyğun olmasına cavabdehdir.

1.9. Kanat yollarının mülkiyyətçisi (sahibi) onun saz vəziyyətdə olmasını və müvafiq xidməti təşkil etməklə təhlükəsiz iş şəraitini, təmirini, istehsal nəzarətini, texniki müayinəni və təhlükəsizliyinin ekspertizasını təmin edir.

1.10. Kanat yolları texniki xidmətin bütün zonalarına təhlükəsiz daxil olmaq üçün vasitələrlə (pilləkənlər, meydançalar, keçidlər) təchiz edilməlidir. Personalın üzərində olduğu kanat yollarının hissələri sürüşmə, ilişmə (büdrəmə), üzərinə düşmə və ya üstündən yıxılma ehtimallarını istisna etməlidir.

1.11. Kanat yollarının və onun elementlərinin üzərində təhlükə növləri barədə aydın və pozulmayan yazılar olmalıdır. Kanat yollarında təhlükə mövcud olan yerlərdə məlumatverici işarələr qoyulur. Kanat yolları dayaqları ən aşağıdakından başlayaraq ardıcıl nömrələnir.

1.12. Qəza dayandırma qurğuları personal üçün əlverişli yerdə yerləşdirilməlidir.

1.13. Kanat yollarında elektrik cərəyanı olmayan hallarda da yüksəksəsli rabitə qurğuları işləməlidir.

2. Kanat yollarına aid ümumi tələblər. Kanat yollarının texniki sənədləri

2.1. Kanat yollarının hazırlanması, quraşdırılması, sazlanması, xidmət göstərilməsi və təmiri ilə bağlı texniki sənədlərə aşağıdakılar daxil edilir:

2.1.1. kanat yolları barədə əsas texniki məlumatlar, kanat yollarının ayrı-ayrı elementlərinin parametrləri (kanatlar, sıxaclar, dartıcı qurğular, intiqal, nəqliyyat vasitəsi, tormozlar, traslar, yüklər);

2.1.2. kanat yollarının digər kanat yolları ilə, traslarla və başqa nəqliyyat və su yolları ilə, elektrikötürücü və rabitə xətləri ilə, neft, qaz, su xətləri ilə bütün kəsişmələri barədə məlumatlar daxil olmaqla planı və profili;

2.1.3. stansiyalarda, tikililərin, süni və təbii xarakterli maneələrin yanından keçərkən yaxınlaşma qabaritləri göstərilməklə trasda (1:50 və ya 1:100 miqyasında) eninə kəsiklər;

2.1.4. düyünlərin, avadanlığın işçi cizgilər komplekti, elektrik təchizatı, idarəetmə, rabitə və siqnalizasiya sistemləri daxil olmaqla hidravlik, pnevmatik, elektrik sxemləri;

2.1.5. texniki təsviri;

2.1.6. quraşdırılma və sökülmə üzrə təlimat;

2.1.7. istismar sənədləri;

2.1.8. pasport (kanat yollarının və funikulyorların pasportunun nümunəsi bu Qaydaların 1 və 2 nömrəli əlavələrində verilmişdir);

2.1.9. mexaniki, elektrik avadanlığının və metal konstruksiyanın pasportları və sertifikatları;

2.1.10. qar uçqunları barədə məlumatlar;

2.1.11. qəza vəziyyətlərində işlərin təşkili planı.

2.2. Dayaqsız yedəkli kanat yolları aşağıdakı sənədlərlə dəstləşdirilir:

2.2.1. plan və uzununa profil;

2.2.2. kanat yollarının pasportu (uzunluq parametrlərinin son həddi, hündürlüklər fərqi və məhsuldarlığı göstərilməklə);

2.2.3. texniki təsviri;

2.2.4. izahedici yazı ;

2.2.5. istismar sənədləri;

2.2.6. quraşdırılma və sökülmə üzrə təlimat;

2.2.7. mexaniki, elektrik avadanlığının və metal konstruksiyanın pasportları və sertifikatları.

2.3. Kanat yollarının texniki sənədlərinə kanat yollarının növünə uyğun olaraq aşağıdakılar da əlavə olaraq daxil edilməlidir:

2.3.1. yerüstü kanat yollarının uzununa profilinin və tikililərinin yerüstü hissəsinin, həmçinin trasın aşağı hissəsinin hesablanması, kanatın dartılma qüvvəsinin, dayaq konstruksiyalarında dartıcı kanatın bitişmə dayaq qüvvələri, eninə qüvvələrin nisbəti, həmçinin tikililərin yaxınlaşma qabariti, dartıcı yükün və ya hidravlik silindrin ştokunun gedişi, intiqalın maksimal gücü və tormozun tələb olunan gücü, həmçinin ətrafdakı təsir qüvvələrinin təminatlı qəbulu;

2.3.2. asma və yedəkli kanat yollarının uzununa profilinin, kanatların dartılmasının, əyilmə bucaqlarının və dayaq konstruksiyalarında bitişmə dayaq qüvvələrinin hesablanması, trasda və dayaq konstruksiyalarında eninə təsir edən yüklərin nisbəti, həmçinin tikililərin yaxınlaşma qabariti, sallanmalar, dartıcı yükün və ya hidrosilindrin gediş yolu, intiqalın maksimal gücü, tormozun tələb olunan qüvvəsi, habelə ətrafdakı təsir qüvvələrinin qəbulu.

2.4. Layihələndirən müəssisə tərəfindən işlənmiş istismar sənədlərinə aşağıdakılar daxil olmalıdır:

2.4.1. kanat yolları layihəsinin nömrəsi;

2.4.2. kanat yollarının adı və tipi;

2.4.3. kanat yolları istehsalçısının adı;

2.4.4. təyinatı və texniki xarakteristikası;

2.4.5. quraşdırma, sazlama, tənzimləmə, texniki xidmət və təmir üzrə göstərişlər;

2.4.6. sınaqların, yoxlamaların keçirilmə qaydası və onların dövriliyi;

2.4.7. kanat yollarının istismar qaydaları;

2.4.8. istismar, texniki xidmət, bütün növ təmir işləri, təftişi, diaqnostikası, sınaqlar zamanı təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə tədbirlər;

2.4.9. konstruktiv xüsusiyyətlərindən asılı olaraq təyin olunan göstəricilər – xidmət müddəti və ya kanat yolunun resursu;

2.4.10. hadisə və ya qəza hallarında personalın fəaliyyətinin (tədbirlərin) siyahısı;

2.4.11. tezyeyilən detallar və onların dəyişdirilmə meyarları barədə məlumatlar;

2.4.12. personala olan tələblər;

2.4.13. sərnişin daşınma qaydaları.

3. Tras, təhlükəsizlik zonaları

3.1. Kanat yollarının trasının yerləşdirilməsi, kanat yollarının istismarı və dayandırılması zamanı sərnişinlərin, personalın və üçüncü şəxslərin təhlükəsizliyi təmin edilməlidir.

3.2. Kanat yollarının trasının yerləşdirilməsi zamanı aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır:

3.2.1. xilasetmə işləri nəzərə alınmaqla, landşaftın xüsusiyyətləri;

3.2.2. təbii xarakterli təhlükələr.

4. Yerüstü kanat yollarının trasına əlavə tələblər

4.1. Yerüstü kanat yollarının trası aşağıdakılar nəzərə alınaraq seçilməlidir:

4.1.1. yan təcil (döngələrdə sürətin dəyişməsi);

4.1.2. kanatın roliklərdən keçməsinin etibarlılığı;

4.1.3. təkərlərə yükün bərabər paylanması;

4.1.4. nəqliyyat vasitəsinin (kabinə) xarakteristikası;

4.1.5. sərnişinin əl çatma diapazonu.

4.2. Sərnişinin əlçatma diapazonu aşağıdakı kimidir:

4.2.1. 1 m – pəncərələr tam açıldığı halda və açıq vaqonlarda;

4.2.2. 0,2 m – 0,2 m-ə qədər qatlanaraq açılan pəncərələr üçün, bu halda açıq pəncərənin aşağı kənarı kabinənin döşəməsindən 1,8 m-dən az olmayan hündürlükdə olmalıdır;

4.2.3. 0,5 m – 0,2 m-ə qədər qatlanaraq açılan pəncərələr üçün, bu halda açıq pəncərənin aşağı kənarı kabinənin döşəməsindən 1,5 m-dən az olmayan hündürlükdə olmalıdır.

4.3. Bütün istiqamətlərdə, ona ən çox əlverişsiz təsir edən yüklər nəzərə alınaraq nəqliyyat vasitəsinin dayanıqlıq əmsalı aşağıdakılardan az olmamalıdır:

4.3.1. 2,0 – nəqliyyat vasitəsinin hərəkəti zamanı küləyin gücü nəzərə alınmaqla;

4.3.2. 1,4 – işlək olmayan və pəncərələr açıq olduğu halda küləyin gücü nəzərə alınmaqla.

4.4. Vaqonun döşəməsinin üfüqi xəttə nisbətən uzununa maksimal meyilliliyi +/- 11°30'-dən artıq olmamalıdır. Bu halda rels yolunun üfüqi xəttə nisbətən maksimal faktiki meyilliliyi +/- 60°-dən artıq olmamalıdır.

4.5. Gedilən sahənin uzunluğu müəyyən olunarkən bunlar nəzərə alınır:

4.5.1. kanatın sallanması nəticəsində kolodka əyləci (tormoz) işə düşdükdən sonra aşağı stansiyaya doğru gedən vaqonun tormoz yolu;

4.5.2. kanatda sallanma yaranması, hərəkətin istiqamətinin dəyişməsi və ya sürətin artması səbəbindən kolodka əyləclərinin azad olunması ilə nəticələnən inersiya üzrə yuxarı stansiyaya doğru hərəkəti zamanı tormoz yolu.

4.6. Kanat yolunun dönmə radiusu 50 m-dən az olmamalıdır.

4.7. Nəqliyyat vasitəsinin (vaqon, kabinə) ölçüləri ilə müəyyən olunan dinamik qabaritlər +/-0,05 m təşkil edir.

4.8. Yan təcil 0,65 m/s2-dən çox olmamalıdır. Hərəkətin iş rejimində sürətlənməsi və ya yavaşıması 0,35 m/s2-dən çox olmamalıdır.

4.9. Qəza rejimində yavaşıma 3,2 m/s2-dən çox olmamalıdır.

5. Asma kanat yollarının traslarına əlavə tələblər

5.1. Asma kanat yolları planda düzxətli olmalıdır. Kanatın planda dayaq üzərində aşağıdakı qədər əyilməsinə icazə verilir:

5.1.1. daşıyıcı kanatlar üçün - 17'-dən çox olmayaraq;

5.1.2. daşıyıcı-dartıcı kanatlar üçün - 30'-dən çox olmayaraq.

5.2. Küləyin gücünün təsirindən kanatların üfüqi istiqamətdə yerdəyişməsi zamanı sürət (dinamik) təzyiqinin dayaqlar arasındakı məsafəyə təsiri nəzərə alınır:

5.2.1. minimal 0,2 kN/m2 – yolun iş rejimində;

5.2.2. minimal 1,2 kN/m2 – iş olmayan rejimdə.

5.3. Kanat küləyin təsirindən və buz bağlama nəticəsində yüklənən zaman sallanmanın miqdarı işləməyən kanat yolları üçün nəzərə alınır.

5.4. Yüklənmiş nəqliyyat vasitəsinin bərabərsürətli hərəkəti zamanı kanatın sallanmasına dinamik təsir daşıyıcı kanatlar üçün 10%, dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanatlar üçün 20% təşkil edir.

5.5. Nəqliyyat vasitəsinin eninə yırğalanma (yellənmə) bucağının maksimal ölçüsü qapalı kabinələr və sərnişin olmayan açıq nəqliyyat vasitələri üçün 19o30' təşkil etməlidir. Xətti avadanlıqda yönləndiricilər quraşdırıldığı halda bu ölçü aşağıdakı həddə azaldıla bilər:

5.5.1. bələdçisiz və 5 m/s-dən çox olan sürətlə - 14o20';

5.5.2. bələdçisiz və 5 m/s-yə qədər sürətlə - 11o30'.

5.6. Nəqliyyat vasitəsinin eninə maksimal yırğalanma (yellənmə) bucağı bələdçisi olan kabinələr, dayandırmağa və hərəkət sürətini tənzimləməyə imkan verən, məsafədən idarəetmə ilə təchiz edilmiş kabinələr üçün sürət 7 m/s-dən çox olduğu zaman 8o35, sürət 7 m/s-dən kiçik və ya ona bərabər olduğu zaman 6o50' təşkil edir.

5.7. Açıq kabinələr və kreslolar üçün sərnişinin əlləri və ayaqları ilə, xizəklərlə çata bilmə diapazonu nəzərə alınaraq eninə yırğalanma (yellənmə) bucağının maksimal ölçüsü 11o30' təşkil edir.

5.8. Nəqliyyat vasitəsinin eninə yırğalanma (yellənmə) bucağının maksimal ölçüsü trasda dairəvi və rəqqaslı kanat yolları üçün 19o30', stansiyada rəqqaslı kanat yolları üçün 8o35' təşkil edir.

5.9. Əl, ayaq, xizəklərlə çatma diapazonu aşağıdakı kimidir:

5.9.1. bağlı kabinələr (vaqonlar) üçün bütün pəncərələr açıq olduğu halda 1m, 0,2 m-ə qədər qatlanıb açılan pəncərələr üçün 0,2 m (açıq pəncərənin aşağı kənarı kabinənin döşəməsindən 1,8 m-dən yuxarıda olmalıdır), 0,2 m-ə qədər qatlanıb açılan pəncərələr üçün 0,5 m (açıq pəncərənin aşağı kənarı kabinənin döşəməsindən 1,5 m-dən yuxarıda olmalıdır) təşkil edir;

5.9.2. açıq kabinələrdə və kreslolarda hər tərəfdən əlçatma diapazonu 1 m və kreslonun oturacaq səthindən hündürdə 1 m təşkil edir;

5.9.3. sərnişin daşıyan yollarda kabinələrdə ayaq üstə durarkən əlçatma diapazonu kabinənin hər tərəfindən 1 m təşkil edir;

5.9.4. xizəklərlə çatma diapazonu oturacağın səviyyəsindən 0,5 m aşağıda və ona paralel yerləşir. Xizəklər üçün zonanın uzunluğu yolun hərəkəti boyunca və əks-istiqamətdə 1 m təşkil edir.

5.10. Asma kanat yollarının öz yolundan daxilə doğru 11o30' əyilməsi zamanı nəqliyyat vasitəsi arasındakı məsafə aşağıdakı kimi olmalıdır:

5.10.1. dairəvi hərəkətli, açılan və açılmayan nəqliyyat vasitəsi olan birkanatlı yollar üçün uzunluğu 200 m-ə qədər olan aralıqda 1 m, uzunluğu 200 m-dən çox olan aralıqda hər əlavə (tam və ya natamam) 100 m-ə 1m+0,2 m;

5.10.2. dairəvi hərəkətli, açılan nəqliyyat vasitəsi olan və rəqqaslı hərəkət edən ikikanatlı yollar üçün uzunluğu 300 m-ə qədər olan aralıqda 1 m, uzunluğu 300 m-dən çox olan aralıqda hər əlavə (tam və ya natamam) 100 m-ə 1m+0,2 m;

6. Yedəkli və dayaqsız yedəkli kanat yollarının traslarına əlavə tələblər

6.1. Yedəkləmə cığırı elə yerləşməlidir ki, yol uzun müddət bağlandığı və ya sərnişin yedəkləmə cığırında düşdüyü halda bütün sərnişinlər müstəqil və tez bir zamanda qalxma xəttini (yedəkləmə cığırını) tərk edə bilsinlər.

6.2. Dayaqsız yedəkli kanat yollarının planda uzunluğu 300 m-dən çox olmamalıdır və bütün yedəkləmə cığırı sonuncu stansiyalardan görünməlidir.

6.3. Yedəkləmə cığırının uzununa mailliyi aşağıdakılardan çox olmamalıdır:

6.3.1. dayaqsız kanat yolları üçün şkivlərdə 14°, xətlərdə 22°;

6.3.2. yedəkli kanat yolları üçün ikiyerli yedək qurğularında 26°, biryerli yedək qurğularında 30°.

6.4. İkiyerli yedəkli kanat yollarının uzununa mailliyi ayrı-ayrı sahələrdə 30°-yə qədər artırıla bilər.

6.5. Yedəkləmə cığırının eninə maili olmasına yol verilmir.

6.6. Yedəkləmə cığırının eni ikiyerli yedəkli kanat yolları üçün 2,5 m-dən, biryerli yedəkli kanat yolları üçün 2 m-dən az olmamalıdır. Enin bu ölçüləri körpülərdə və çökəkliklərdə 0,5 m-ə qədər artırılmalıdır.

6.7. Yedək qurğularının yolun hərəkətsiz hissələrinə nisbətən eninə yırğalanma bucağı maksimal 11°30' olmalıdır.

6.8. Yedək qurğusunun dartıcı kanatla birləşmə düyünü qurğunun sərt hissəsinin şaquli xətdən +/- 80° bucağa qədər uzununa yırğalanmasını məhdudlaşdıran dayaqlara malik olmalıdır.

7. Kanat yollarının təhlükəsizlik zonaları

7.1. Kanat yollarının qabarit ölçüləri müəyyən olunarkən kanat yolu işləyən zaman küləyin gücünün təsirindən kanatların və nəqliyyat vasitələrinin kənara çıxması, sallanması, həmçinin dayanması zamanı daşıyıcı, daşıyıcı-dartıcı, dartıcı və digər kanatların sallanmaları və kənara çıxmaları və kanat yollarının yerləşdiyi ərazidə normativ külək gücünün təsiri nəzərə alınmalıdır.

7.2. Kanat yollarının aşağı nöqtələri müəyyən olunarkən statik sallanmanın hesablanan normasına onun işi zamanı yükün dinamik xarakterini nəzərə alan kəmiyyətlər əlavə edilməlidir. Göstərilən kəmiyyətlərin içərisindən aşağıdakıların ən böyüyü qəbul edilir:

7.2.1. verilmiş nöqtədə daşıyıcı kanatın ən çox sallanmasının 5%-i;

7.2.2. verilmiş nöqtədə dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanatın ən çox sallanmasının 10%-i.

7.3. Bir kanat yollarının təhlükəsizlik zonasına qədər olan məsafə başqa kanat yollarının təhlükəsizlik zonası ilə, nəqliyyat yolu və ya elektrikötürücü xətlərinin keçdiyi ərazi ilə kəsişməməlidir.

7.4. Kanat yolları meşəlik ərazidən keçərkən ağacların kanat yollarının xəttinin, onun elementlərinin, avadanlığının və nəqliyyat vasitələrinin üzərinə düşmə ehtimalı olmamalıdır. Kanat yolunun aşağısında olan cığır meşə ağaclarından təmizlənməli, kanatın və nəqliyyat vasitəsinin eninə yırğalanması (yellənməsi) nəzərə alınmaqla kanat yollarının cığırının enindən az olmayan enə malik olmalıdır. Kanat yollarının layihəsində sərnişinlərin nəqliyyat vasitəsindən təxliyyə edilməsi də nəzərdə tutulmalıdır.

7.5. Kanat yolları ilə bütün kəsişmələr və ya dəmir yollarının, elektrikötürücü xətlərin, çayların, kanalların və başqa su maneələrinin, şoselərin ona paralel olması, tikililərin üzərindən keçməsi, eləcə də dayaqlarının və stansiyalarının aerodrom yaxınlığında quraşdırılması kanat yollarının layihəndirilməsi mərhələsində razılaşdırılmalıdır.

7.6. Kanat yollarının trasının məktəbəqədər uşaq və təhsil müəssisələrinin əraziləri üzərindən keçməsinə yol verilmir.

7.7. Asma kanat yolları yüksək gərginlikli elektrikötürücü xətlərlə kəsişdiyi və ya onlara yaxınlaşdığı halda aşağıdakı tələblər yerinə yetirilməlidir:

7.7.1. yüksək gərginlikli elektrikötürücü xətlər asma kanat yollarının altından keçməlidir;

7.7.2. asma kanat yolları aşağıdan yüksək gərginlikli elektrikötürücü xətlərinin naqillərindən qorunmaq üçün körpücüklərə və ya torlara malik olmalıdır.

8. Yerüstü kanat yollarının təhlükəsizlik zonalarına əlavə tələblər

8.1. Əlçatma zonasından üfüqi və şaquli xətt üzrə maneələrə qədər minimal ölçü, həmçinin qarşı-qarşıya gələn vaqonların əlçatma zonaları arasındakı məsafə 0,1 m olmalıdır.

8.2. Tras boyunca personalın keçməsi üçün keçidlər əlçatan zonanın hüdudlarından kənarda yerləşməlidir. Keçidin minimal eni 0,6 m, minimal hündürlüyü 2 m olmalıdır. Tunellərdə və körpülər üzərində yerüstü kanat yollarının bir tərəfindən keçidin enini 0,3 m-ə qədər kiçiltməyə icazə verilir.

9. Asma kanat yollarının təhlükəsizlik zonalarına əlavə tələblər

9.1. Kreslolu kanat yollarının stansiyalarında sərnişinsiz, sərbəst asılan kreslo ilə oturacaq səviyyəsində, asma kanat yollarının hərəkətsiz detalları arasındakı yan təhlükəsiz məsafə yolun oxu tərəfdən – kreslonun kənarından 0,8 m-dən, xaricdən – kreslonun kənarından 1 m-dən az olmamalıdır. Əgər stansiyada kreslonun eninə yırğalanması yönləndiricilərlə məhdudlaşdırılırsa, yolun oxu tərəfdən təhlükəsiz məsafəni 0,6 m-ə qədər azaltmaq olar.

9.2. Asma kanat yollarının nəqliyyat vasitələrinin yönləndiriciləri quraşdırılarkən aşağıdakı tələblərə riayət olunmalıdır:

9.2.1. nəqliyyat vasitəsinin uzununa yırğalanmasını nəzərə almaqla, yönləndiricilər kanatı zədələməməlidir;

9.2.2. tras xəttinin avadanlığındakı bağlı kabinələrin eninə yırğalanmasını məhdudlaşdırmaq üçün yönləndiricilər əlçatan zonadan kənarda və kabinənin ağırlıq mərkəzindən yuxarıda quraşdırılmalıdır;

9.2.3. stansiyalardakı və ya bilavasitə onlara yaxınlıqdakı yönləndiricilər əlçatan diapazondan kənarda quraşdırılmalıdır;

9.2.4. stansiyalarda yönləndiricilər elə quraşdırılmalıdır ki, kabinələr uzununa 14°20' və eninə 14°20' yerdəyişməsi zamanı bir-birinə toxunmasın;

9.2.5. stansiyalarda kresloların 28°30'-ə qədər eninə yırğalanmasını məhdudlaşdırmaq üçün yönləndiricilər quraşdırılır;

9.2.6. dayaqlarda yönləndiricilər və kabinələrdə yönləndirici plankalar elə yerləşdirilməlidir ki, eyni vaxtda uzununa 19°30' və eninə 11°30' yerdəyişməsi zamanı kabinələrin təhlükəsiz hərəkəti təmin olunsun. İki daşıyıcı kanatı olan asma kanat yollarında eninə yırğalanma 9°45'-yə qədər azaldılır.

9.3. Asma kanat yollarının bütün qurğularına giriş yolu və ya yanaşmalar nəzərdə tutulmalıdır.

9.4. Şaquli xətt üzrə asma kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən yerə (torpağa) qədər məsafə qar örtüyünün qalınlığı nəzərə alınmaqla, adamların ola biləcəyi yerdə ən azı 3 m, adamların olmadığı yerdə 2 m olmalıdır.

9.5. Şaquli xətt üzrə asma kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən ağacların təpəsinə qədər məsafə ən azı 1,5 m, asma kanat yollarının trasının altında yerləşən binanın və ya tikilinin, həmçinin dəmir yolunun, avtomobil və ya gəmi yollarının yuxarı qabarit ölçüsünün ən yuxarı nöqtəsinə qədər məsafə ən azı 2 m olmalıdır.

9.6. Bağlı vaqonları olan asma kanat yolları üçün nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən yerə qədər maksimal məsafə 30 m-dən artıq olmamalıdır. Əgər bu aralıqda hər kanat yolunda kabinələrin sayı 5-dən çox deyilsə, yerə qədər olan məsafə 60 m-ə qədər artırıla bilər.

9.7. Sərnişinlərin təxliyyəsini nəqliyyat vasitəsinin hərəkət etdirilməsi yolu ilə, ya da xüsusi qurğunun köməyi ilə kanat üzrə yeridilməsi yolu ilə həyata keçirmək nəzərdə tutulmuşdursa, o zaman trasın ayrı-ayrı hissələrində şaquli xətt üzrə nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən yer və ya su səthinə qədər məsafəni istənilən qədər artırmağa icazə verilir.

9.8. Nəqliyyat vasitəsi açıq olan asma kanat yolları üçün şaquli xətt üzrə nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən yer və ya su səthinə qədər maksimal məsafə 18 m-dən çox olmamalıdır.

9.9. Aralığın 1/3 hissəsi qədər uzunluqda olan hissələrdə nəqliyyat vasitəsi (vaqonu, kabinəsi) açıq olan asma kanat yollarının şaquli xətt üzrə nəqliyyat vasitəsinin ən aşağı nöqtəsindən yer və ya su səthinə qədər maksimal məsafəni 10 m-dən çox olmayaraq artırmağa icazə verilir.

10. Yedəkli kanat yollarının təhlükəsizlik zonalarına əlavə tələblər

10.1. Tikililərin və ya təbii maneələrin yedəkli kanat yollarının xarici qabarit ölçülərinə yaxınlaşması 2 m-dən az olmamalıdır.

10.2. Sərnişinlər üçün təhlükə törədə bilən təbii maneələr hasarlanmalıdır.

10.3. Əgər yedəkləmə cığırı xizəkçilərin sürüşdüyü yerin yanından keçirsə, o zaman yedəkləmə cığırı işarələnməlidir (ayrılmalıdır).

10.4. Qalxan tərəfdə hər iki dartıcı kanat bir-birinin yanından keçərkən, iki yedəkli kanat yollarının paralel keçdiyi halda yedəkləmə cığırları arasında minimal məsafə 3,2 m təşkil etməlidir.

10.5. Yedəkli və dayaqsız yedəkli kanat yollarının paralel keçdiyi yedəkləmə cığırları arasında minimal məsafə 15 m olmalıdır.

10.6. Xizək cığırının sürüşmə trası ilə bir səviyyədə kəsişməsi qadağandır.

10.7. Yedəkləmə cığırı körpüdən keçdiyi halda o, hər iki tərəfdən minimal hündürlüyü qar örtüyündən 1 m yuxarıda olan məhəccərlə hasara alınır.

10.8. Barabanlı yedək qurğuları olan kanat yollarında dartıcı kanatların keçmə hündürlüyü dayaq boşqabların və traverslərin bütün tras boyunca qar örtüyü səthindən 2,3 m-dən az olmayan hündürlükdə keçməsini təmin etməlidir.

10.9. Bütün istismar şəraitlərində gərilmiş kanatla norma arasında bucaq ən azı 17° olmalıdır.

10.10. Ştanq tipli yedək qurğuları olan kanat yollarında dartıcı kanatdan qar örtüyünə qədər məsafə 200 N yüklə yüklənmiş dayaq boşqabına və ya traversə təsir edən yedək qurğusunun uzunluğundan çox olmamalıdır.

10.11. Dayaqsız yedəkli kanat yollarında qalxan tərəfdə kanat trasın bütün uzunluğu boyunca eyni hündürlükdə keçməlidir.

11. Asma və yerüstü kanat yollarının keçidləri və işçi zonaları.

11.1. Sərnişinlərin ola biləcəyi zonalarda, həmçinin xidmət meydançalarının zonalarında kanat yollarının hərəkət edən və fırlanan hissələri qoruyucu qurğularla təchiz olunmalıdır.

11.2. Operatorun yeri, personalın kanat yoluna xidmət göstərdiyi və ya onun istismarına nəzarəti həyata keçirdiyi başqa yerlər elə yerləşdirilməlidir ki, bütün giriş və çıxış zonaları, kreslolu kanat yollarında sabitləşdirmə zonası, təhlükəsizlik və yaxınlaşma zonaları, açılan sıxacları olan yollarda da həmçinin minmə-enmə zonaları görünə bilsin.

11.3. Sərnişinlər və personal üçün keçidlər istənilən hava şəraitlərində təhlükəsiz olmalıdır.

11.4. Piyadalar tərəfindən istifadə edilən, sərnişinlər və personal üçün keçidlər 5°-dən artıq mailliyə malik olmamalıdır. Daha böyük mailliyə malik olan yerlər pilləkənlərlə təchiz olunmalıdır.

11.5. Sərnişinlər üçün keçid yolları minib-enmə zonaları istisna olmaqla, təhlükəsizlik zonalarının hüdudlarından kənarda yerləşdirilməlidir.

11.6. Nəqliyyat yollarının və işçi zonaların altından keçən sərnişin keçid yollarının hündürlüyü 2,5 m-dən az olmamalıdır.

11.7. Konstruksiya detallarının yuxarıdan asıldığı nəqliyyat vasitələrinə xidmət etmək üçün işçi meydançalarda personal üçün təyin edilmiş keçidin hündürlüyünün 2 m olması kifayətdir. Konstruksiyanın bu detalları işarə olunmalı (ayrılmalı) və işıqlandırılmalıdır.

11.8. Sərnişinlər üçün keçidlərin minimal eni sərnişin tutumuna uyğun olmalı və 1,25 m-dən kiçik olmamalıdır.

11.9. Gediş sənədlərinin (biletlərin) təqdim olunması üçün nəzarət zonalarına, kreslolu və yedəkli kanat yollarına girişlərin eni 0,6 m-dən az olmamalıdır.

11.10. Sərnişinlərin təkərli kreslolara oturması üçün yanaşma yolları aşağıdakılarla təchiz olunmalıdır:

11.10.1. üfüqi səthə malik və ya mailliyi 3°-dən çox olmayan, təkərli kresloların sürüşməsini istisna edən döşəmə ilə;

11.10.2. mailliyi 5°-yə qədər, hər 10 m-dən bir uzunluğu 1,5 m olan üfüqi meydançalara malik panduslarla;

11.10.3. təkərli kresloların hərəkət istiqamətini dəyişmək üçün pilləkən meydançaları ilə;

11.10.4. hündürlüyü 0,02 m-dən çox olmayan hədlərlə;

11.10.5. eni 0,9 m-dən az olmayan, nəzarət zonalarında gediş sənədlərini təqdim etmək üçün keçidlərlə və kanat yollarına daxil olmaq üçün girişlərlə.

11.11. Yer səviyyəsindən yuxarıda yerləşən keçidlər və meydançalar hündürlüyü 1 m-dən az olmayan sürahilərlə və aşağıdan hündürlüyü 0,1 m-dən az olmayan bütöv hasarla hasarlanmalıdır.

11.12. Üfüqi yerləşmiş, sərnişinlərin minməsi və enməsi üçün təyin olunan stansiyalarda üfüqi xətt üzrə hərəkət edən kanat yolunun nəqliyyat vasitəsi ilə platformanın kənarı arasındakı məsafə 0,05 m-dən çox olmamalıdır.

11.13. Kreslolu kanat yollarında minmə-enmə zonalarında statik yüklənmə zamanı yer səthi ilə oturacaq arasındakı məsafə 46 5 sm təşkil etməlidir və bu məsafə oturacağın qabaq kənarının ortasından hesablanır. Ölçmə zamanı qar örtüyünün hündürlüyü nəzərə alınır.

11.14. Şaquli xətt üzrə stansiyanın döşəməsindən olan hündürlük kanat yollarının kreslolarının ayaq yerinin aşağı salınmış vəziyyətdə keçməsinə imkan yaratmalıdır.

11.15. Minmə-enmə zonasında birtərəfli statik yüklənmə zamanı oturacağın eninə mailliyi 5°-dən çox olmamalıdır.

11.16. Stansiya zonalarında yedəkli kanat yollarının yedək qurğuları, dartılan yük və ya başqa hərəkətli hissələri, mexanizmləri və elementlərinin nəzarət edilməyən hərəkəti zamanı onlar tərəfindən personalın travma almasının qarşısını almaq üçün hasarlar quraşdırılmalıdır.

12. Kreslolu kanat yollarının minmə və enmə zonaları

12.1. Kreslolu kanat yollarında minmə və enmə zonaları şəkil 1-də təsvir edilmiş parametrlərə uyğun olmalıdır.

Şəkil 1. Kreslolu kanat yollarının minmə zonaları

1 – minmə zonası; 2 – sabitləşdirmə zonası; 3 – təhlükəsizlik zonası; 4 – qoruyucu tor; 5 – yerə qədər təhlükəsiz məsafələr zonası; 6 – kanat yolu işçi tormozla dayandırılan zaman kreslonun keçdiyi yol; E – minmə nöqtəsi; S – kreslo oturacaqlarının keçdiyi xətt.

12.2. Kreslolu kanat yollarının minmə meydançaları üfüqi hazırlanır.

12.3. Piyadaların və xizəkçilərin minmə zonasının uzunluğu 2,5 m-dən 3,5 m-ə qədər təşkil edir. Minmə zonasının başlanğıcından minmə nöqtəsinə qədər məsafə minmə zonasının uzunluğunun 1/3-dən çox deyil.

12.4. Açılmayan sıxacları olan kreslolu kanat yollarında minik meydançasının başlanğıcı kreslo şkivinin yanından keçdikdən sonrakı sahədə yerləşir. Meydançanın sonunda şəkil 1-ə uyğun olaraq sabitləşdirmə və təhlükəsizlik zonaları yerləşməlidir.

12.5. Eniş sahəsinin kənarlarından kanat yollarının hərəkət istiqamətində oturacaqların 2 m hündürlükdən keçdiyi yerə qədər, həmçinin əks istiqamətdə hərəkət etdiyi sahələrdə, oturacaqların kənarından hesablanmaqla, kanat yollarının xaricində sərbəst qabarit ölçüləri aşağıdakı kimi nəzərdə tutulmalıdır:

12.5.1. nəqliyyat vasitəsinin sürəti 1,3 m/s olduqda – 0,6 m;

12.5.2. nəqliyyat vasitəsinin sürəti 1,3 m/s-dən çox olduqda – 0,8 m.

12.6. Sabitləşdirmə zonasında yerə qədər olan məsafə 1,5 m-dən çox olmayaraq, təhlükəsizlik zonasında isə 3 m-dən çox olmayaraq saxlanılmalıdır.

12.7. Bundan əlavə, şəkil 1-də göstərilən sahə 6-dakı yerə qədər məsafə 8 m-dən çox olmamalıdır.

12.8. Sabitləşdirmə zonasının sonunda profilin 30° mailliyində hündürlüklər fərqi 1 m-dən çox olduğu hallarda qoruyucu torlar quraşdırılmalıdır.

12.9. Kanat yollarında piyadalar və xizəkçilər üçün ayrıca girişlər nəzərdə tutulmalıdır.

12.10. Girişi tənzimləyən qurğuların (turniketlərin) tərpənməyən konstruksiyaları nəqliyyat hissəsindən ən azı 0,6 m məsafədə yerləşdirilməlidir.

12.11. Minimum olaraq stansiyanın minmə zonasının ortasına qədər açılan nəqliyyat vasitəsi olan kanat yollarının hərəkəti sabit sürətlə təmin edilməlidir.

12.12. Xizəkçilərin minmə zonasında kreslolu, açılmayan nəqliyyat vasitələri olan kanat yollarında aşağıdakı tələblər yerinə yetirilməlidir:

12.12.1. konveyerin sürəti daşıyıcı-dartıcı kanatın sürətindən asılı olmalı və 1 m/s-ni aşmamalıdır;

12.12.2. nəqliyyat vasitəsinin və minik konveyerinin sürəti bu Qaydaların 18.8-ci bəndində göstərilmiş hədlərdən artıq olmamalıdır;

12.12.3. minik konveyerinin uzunluğu, girişi tənzimləmə qurğuları və onların qarşılıqlı təsiri elə müəyyən edilməlidir ki, konveyer lentinin sonuna 1 m-dən çox məsafə qalmadan minik başa çatsın;

12.12.4. xizəkçilərin miniyə girişi minik konveyerinin istiqaməti üzrə yerləşməlidir və nəqliyyat vasitəsinin vəziyyətini müəyyən edən qurğu ilə idarə edilməlidir.

12.13. Girişlərin avtomatik idarə edilməsi işləmədikdə minik konveyerindən istifadə etmək qadağan olunur.

12.14. Minmə zonasında aşağıdakı göstəricilər quraşdırılmalıdır:

12.14.1. minik yeri;

12.14.2. təhlükəsizlik dəstəyini və ya qoruyucu örtüyü aşağı salın;

12.14.3. kreslodan tullanmamalı;

12.14.4. yırğalanmamalı.

12.15. Kreslolu kanat yolları üçün enmə yerləri üfüqi vəziyyətdə yerləşməlidir.

12.16. Yaxınlaşma zonasında yerə qədər məsafə 3 m-dən çox olmamalı və hərəkət zamanı azalmalıdır. Bu məsafə profilə və ya daşıyıcı-dartıcı kanatın yerləşməsinə uyğun olaraq qoruyucu torların quraşdırılmasını tələb edir.

12.17. Enmə zonasında hündürlüklərin fərqi 1 m-dən çox olduğu halda maili sahənin başlanğıcında və ya yerə qədər məsafə 3 m-dən böyük olduğu halda qoruyucu torlar quraşdırılır.

12.18. Kreslolu kanat yolların enmə zonaları şəkil 2-də göstərilən parametrlərə uyğun olmalıdır.

Şəkil 2. Kreslolu kanat yolların enmə zonası

1 – enmə zonası; 2 – sabitləşdirmə zonası; 3 – təhlükəsizlik zonası; 4 – qoruyucu tor; 5 – yaxınlaşma zonası; S – kreslo oturacaqlarının keçdiyi xətt.

12.19. Xizəkçilər daşınarkən enmə zonasından sonra aşağıdakı tələblərin yerinə yetirilməsini təmin edən maili eniş zolağı düzəldilir:

12.19.1. xizəkçilər istiqamətlərini kəskin dəyişmədən öz hərəkətlərini davam etdirməlidirlər;

12.19.2. enişin mailliyi 15°-dən çox olmamalıdır;

12.19.3. maili eniş zolağı xizəkçilərə təhlükəsiz məsafəni gözləməklə (yandan və aşağıdan təhlükəsiz məsafə - 0,5 m) kresloların yanından sürüşüb keçmələrinə imkan verməlidir;

12.19.4. açılan sıxacları olan kreslolu kanat yolları üçün maili eniş zolağı kreslolar sərbəst qasnağın oxundan keçdikdən ən azı 1,5 s sonra başlanmalıdır;

12.19.5. açılmayan sıxacları olan kreslolu kanat yolları üçün maili eniş zolağı kresloların hərəkət istiqamətinin dəyişməsinə 1,5 s qalmış başlamalıdır.

12.20. Açılmayan sıxacları olan kreslolu kanat yollarında sərnişin kreslodan düşməyə macal tapmırsa, o zaman kanat yolları avtomatik dayandırılmalıdır.

12.21. Enmə zonasında aşağıdakı göstəricilər (işarələr) quraşdırılmalıdır:

12.21.1. “xizəyin ucunu qaldırın”;

12.21.2. “təhlükəsizlik dəstəyini və ya qoruyucu örtüyü açın”;

12.21.3. “enmə yeri”.

13. Yedəkli və dayaqsız yedəkli kanat yollarının minmə və enmə zonaları

13.1. Minmə zolağına giriş və minmə zonaları sərnişin tutumu və onların müntəzəm keçmələri nəzərə alınaraq təchiz olunmalıdır. Minmə zonası üfüqi yerləşdirilməlidir.

13.2. Dayaqsız yedəkli kanat yollarında xizəkçinin şkivlərə (çarxlara) yaxınlaşma imkanı istisna olunmalıdır.

13.3. Baraban tipli yedək qurğusu olan yedəkli kanat yollarında minmə zonasında dayaq boşqabı və ya travers ilə qar örtüyü arasındakı məsafə 0,6-0,8 m təşkil etməlidir.

13.4. Minmə zonasında aşağıdakı göstəricilər (işarələr) quraşdırılmalıdır:

13.4.1. “yedəkləmə cığırından kənara çıxmayın”;

13.4.2. “yıxılan anda dərhal yedəkləmə cığırını tərk edin”;

13.4.3. “trasın bu hissəsində enmə və minmə qadağandır”;

13.4.4. “xizək ağaclarını bir əlinizə alın”;

13.4.5. “cığırda hərəkət zamanı “slalom” üslubunu tətbiq etmək qadağandır”.

13.5. Enmə zonası elə qurulmalıdır ki, onu tez tərk etmək və yedək qurğularının başlanğıc vəziyyətinə gətirilməsini təmin etmək mümkün olsun.

13.6. 2 m/s sürəti ilə hərəkət edən baraban tipli yedək qurğuları olan yedəkli kanat yollarında dartıcı kanat kifayət qədər hündürdən keçməlidir ki, barabanlar qar örtüyü səthindən ən azı 2,3 m məsafədə olsun. Sərnişin endikdən sonra dartıcı kanat enən tərəfdə kanat yolunun konstruksiyasını və yedək qurğularını aşa bilmirsə, bu məsafə 2 m/s-dən çox sürətlə hərəkət edən yedək qurğuları üçün həqiqi sayılır.

13.7. Ştanqlı yedək qurğularının dartıcı kanatından yerə qədər olan məsafə yığılmış yedək qurğusunun uzunluğuna uyğun olmalıdır.

13.8. Aşağıdakı hallarda enmə zonasının meyilliyi trasa çıxış üzrə 6°-dən çox olmamalıdır:

13.8.1. barabanlı qurğuları olan yedəkli kanat yollarında bilavasitə dayaqdan sonra;

13.8.2. ştanq tipli barabanlı qurğuları olan yedəkli kanat yolları elə olmalıdır ki, sıxaclar bilavasitə sonuncu dayağın yanından keçən kimi sərnişinlər yedək qurğularını aşağı sala bilsinlər;

13.8.3. ştanqlı yedəkli kanat yollarında dartıcı kanatın mailliyi enmə zonasının başlanğıcında 15°-dən böyük olmamalıdır.

13.9. Yuxarı stansiyada xizəkçilərin açılma məntəqəsinin başlanğıcı ilə kanatın şkivə və ya balansirə keçmə nöqtəsi arasındakı məsafə (L) yedək qurğusunun başlanğıc vəziyyətini ala bilməsini təmin etməlidir, yəni:

13.9.1. baraban tipli qurğularda L 12 V;

13.9.2. ştanq tipli qurğularda L 4 V, burada V –yolun maksimal sürətidir .

13.10. Enmə zonalarında aşağıdakı hallarda yolun hərəkətini avtomatik dayandırmaq üçün nəzarət qurğuları quraşdırılır:

13.10.1. sərnişin vaxtında yedək qurğusunu açmağa macal tapmadıqda;

13.10.2. yedək qurğusu öz başlanğıc vəziyyətinə qayıtmadıqda.

13.11. Dayaqsız yedəkli kanat yollarının trasında nəzarət qurğuları enmə zonasının arxasında elə yerləşdirilir ki, sərnişinlərin şkivlərə yaxınlaşma imkanı istisna olunsun.

13.12. Enmə zonalarında aşağıdakı məlumatverici işarələr quraşdırılmalıdır:

13.12.1. “enmə yeri haqqında ilk xəbərdarlıq”;

13.12.2. “yedək qurğusunu açın”;

13.12.3. “enmə yerində ləngiməyin”.

14. Kanatlar

14.1. Kanat yollarında tətbiq edilən polad kanatlar insan və yük təyinatlı, burulub açılmayan olmalıdırlar. Kanatların normativ tələblərə cavab verməsi uyğunluq sertifikatı ilə təsdiq edilməlidir.

14.2. Dartılma zamanı kanatların möhkəmliyi aşağıdakı düsturla müəyyən edilən parametrlərə uyğun olmalıdır:

burada:

- sertifikat və ya sınaqlar barədə şəhadətnamə üzrə qəbul edilən, bütövlükdə kanatı qıran qüvvədir;

S – kanatın ən böyük dartılması (gərilməsi);

- bu Qaydaların 14.12-14.16-cı bəndlərində göstərilmiş meyarlara uyğun olaraq qəbul edilən möhkəmliyin minimal ehtiyat əmsalıdır.

14.3. İstehsalçı təşkilatın sertifikatında (sınaqlar barədə şəhadətnamədə) bütün məftillərin ümumi qırılma qüvvəsi qeyd olunduğu halda, burazların qırılma qüvvəsi bütün məftillərin ümumi qırılma qüvvəsinin en kəsiyinin itki əmsalına vurulması ilə təyin edilir.

14.4. En kəsiyin itirilmə əmsalı dəyirmi telli (əyrilmiş) kanatlar üçün 0,83, qapalı konstruksiyalı kanatlar üçün 0,9 təşkil edir.

14.5. Kanatın seçilməsi Cədvəl 1-də verilmiş amillərə uyğun olaraq yerinə yetirilməlidir.

Cədvəl 1

Polad kanatların seçilmə meyarları

Kanatın adı		Asma kanat yolunun tipi
		Birkanatlı və ya qoşalaşdırılmış birkanatlı yol		İkikanatlı yol
Daşıyıcı kanat				Qapalı konstruksiyalı kanat
Daşıyıcı-dartıcı kanat		İkiqat eşilmiş kanat
Dartıcı kanat				İkiqat eşilmiş kanat
Gərici kanat		İkiqat eşilmiş kanat
Xilasetmə kanatı	Barabanlı bucurqad	İkiqat eşilmiş kanat
	Kanat ilgəyi	İkiqat eşilmiş kanat
Təxliyyə kanatı		İkiqat eşilmiş kanat
Dor kanatı		İkiqat eşilmiş kanat, qapalı konstruksiyalı kanat
Siqnal kabelini asmaq üçün kanat		Bir və ya ikiqat eşilmiş kanat
Kanatın adı		Kanat yolunun tipi
		Yerüstü kanat yolları	Yedəkli kanat yolları
			Dayaqsız yedəkli kanat yolları		Açılan yedək və yedək qurğuları ilə	Açılmayan yedək və yedək qurğuları ilə
Dartıcı kanat		İkiqat eşilmiş kanat	İkiqat eşilmiş və ya polimer kanat		İkiqat eşilmiş kanat
Yedək qurğusunun kanatı						Tək eşilmiş, təbii və ya polimer kanat
Gərici kanat (ikiqat kanat daxil olmaqla		İkiqat eşilmiş kanat
Xilasetmə kanatı	Barabanlı bucurqad	İkiqat eşilmiş kanat
	Kanat ilgəyi	İkiqat eşilmiş kanat
Təxliyyə kanatı		İkiqat eşilmiş kanat, təbii və ya polimer kanat
Dor kanatı		Qapalı konstruksiyalı kanat və ya ikiqat eşilmiş kanat
Siqnal kabelini asmaq üçün kanat		Tək və ya ikiqat eşilmiş kanat
Tormoz intiqalının kanatı		İkiqat eşilmiş kanat

14.6. Kanatın uclarının bərkidilmə növünün seçilməsi Cədvəl 2-də verilmiş parametrlərə uyğun olmalıdır.

Cədvəl 2

Kanatın uclarının bərkidilmə variantları

Kanatın adı	Kanatın uclarının bərkidilmə növü
Kanatın adı	Tökmə kanat qıfılı	Sıxıcı mufta	Baraban	Vintli sıxac	Kanat qıfılı	Gəmi kanatı	Sıxıcı kanat ilgəyi	Preslənmiş kanat ilgəyi	Lingli bucurqad
Daşıyıcı kanat	Hə		Hə
Dartıcı kanat	Hə	Hə	Hə		Hə	Hə
Daşıyıcı -dartıcı kanat						Hə
Gərici kanat	Hə		Hə						Hə
Tormoz kanatı	Hə		Hə
Dor kanatı Siqnal kabeli Xilasetmə kanatı Təxliyyə kanatı	Hə		Hə	Hə	Hə	Hə	Hə	Hə

14.7. Dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanatları birləşdirən zaman gəmi kanatlarının sayı minimal olmalı və tədarük edilən kanatların uzunluğu nəzərə alınaraq müəyyən edilməlidir.

14.8. Gəmi kanatının minimal uzunluğu 1200 dk-dan az olmamalıdır (burada dk- kanatın nominal diametridir). İki və daha çox gəmi kanatı düzəldərkən, onlar arasındakı məsafə 3000 dk-dan az olmamalıdır.

14.9. Gəmi kanatlarının bir-birinə bağlandığı zonada, dartılmış vəziyyətdə ölçülən kanatın diametri nominal diametrdən gəmi kanatının düyünləri arasında 5%-dən, açılan sıxacları olan kanat yolları üçün gəmi kanatının düyünləri olan yerdə 10%-dən və açılmayan sıxacları olan kanat yolları üçün gəmi kanatının düyünləri olan yerdə 15%-dən çox artmamalıdır.

14.10. Dartıcı kanatın nəqliyyat vasitəsinin hərəkət edən hissəsinə birləşdirilməsinə, həmçinin gərici kanatların birləşdirilməsinə icazə verilmir.

14.11. Dayaqsız yedəkli kanat yollarının dartıcı kanatlarının uclarını xüsusi pazlı qıfıl mexanizmindən istifadə etməklə birləşdirməyə icazə verilir.

14.12. Daşıyıcı kanatların möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı aşağıdakı üç şərt üçün göstərilən əmsallara uyğun gəlməlidir:

Daşıyıcı kanatda aktivləşdirilmiş tormoz tutucusu olmadan işlək vəziyyət

3,15

Daşıyıcı kanatda aktivləşdirilmiş tormoz tutucusu olan işlək vəziyyət

2,7

İqlim şəraitləri nəzərə alınmaqla işçi olmayan rejimdə

2,25

14.13. Daşıyıcı kanatların möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı aşağıdakılara uyğun olmalıdır:

Yerüstü kanat yolları	4,2
Dartıcı kanatda tutucu tormozu olmayan rəqqaslı kanat yolları	4,5
Dartıcı kanatda tutucu tormozu olan rəqqaslı kanat yolları	3,8
Yalnız bir istiqamətli, qapalı dövrlü, ikikanatlı yollar	4
Yedəkli kanat yolları	4

14.14. Daşıyıcı-dartıcı kanatların möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı 4-ə bərabər qəbul edilir.

14.15. Gərici kanatların möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı 5-ə bərabər qəbul edilir. Tarazlaşdırıcı qüvvə olmadan iki və ya daha artıq paralel gedən gərici kanatlarda möhkəmliyin minimal ehtiyat əmsalı bütün kanatlar üçün birlikdə 6-ya bərabər qəbul edilir.

14.16. Xilasetmə və təxliyyə kanatları üçün möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı aşağıdakılara bərabər olmalıdır:

İlgəyə bağlanmış (qapalı) kanatlar

Xilasetmə və təxliyyə sistemlərinin istismarı zamanı

Xilasetmə və təxliyyə sistemlərinin iş rejimi xaricində (gözləmə rejimi)

2,75

Kanat bucurqadlarındakı kanatlar

14.17. Bağlanmış (qapalı) xilasetmə kanatlarının minimal diametri 15 mm-dən az olmamalıdır.

14.18. Dor kanatları və kabelin asıldığı kanatlar üçün möhkəmliyinin minimal ehtiyat əmsalı aşağıdakı normalara uyğun olmalıdır:

İstismar zamanı

Buz nəzərə alınmadan

Buz nəzərə alınaraq

2,5

İqlim şəraitləri nəzərə alınaraq iş rejimləri xaricində

14.19. Kanatın minimal gərilməsi ilə nəqliyyat vasitəsinin ağırlığı arasındakı minimal nisbət aşağıdakı əmsallarla hesablanır:

Daşıyıcı kanat dartıcı mexanizm ilə		10
Daşıyıcı kanat lövbər şəkilli uclarla		8
Daşıyıcı-dartıcı kanat		13
Dartıcı kanat	Nəqliyyat vasitəsinin (vaqonların) sıxacları ilə və ya iki sıxacla eşilən kanatdan 2 addımdan az məsafədə	13
	Nəqliyyat vasitəsi iki sıxacla eşilən kanatdan 2 addımdan çox məsafədə	12

14.20. Kanatın minimal gərilməsi ilə nəqliyyat vasitəsinin hərəkət edən bir təkərinə düşən yük arasındakı nisbəti aşağıdakı minimum əmsallarla hesablanmalıdır:

Daşıyıcı kanat

Yumşaq futerlənmiş təkər – elastiklik modulu 5000 N/mm2-ə bərabərdir və ya ondan kiçikdir

Bərk futerlənmiş təkər - elastiklik modulu 5000 N/mm2-dən böyükdür

14.21. Asma kanat yollarının daşıyıcı-dartıcı və ya dartıcı kanatının minimal gərilməsi ilə balansirin rolikinə düşən yük arasındakı nisbət 15-dən az olmamalıdır.

14.22. Dayaq elementinin kanatın diametrinə nisbəti cədvəl 3 və 4-də göstərilmiş miqdardan az olmamalıdır.

Cədvəl 3

Şkivin diametrinin kanatın diametrinə

minimal nisbəti

Kanat	Dayaq elementinin tipi və ya kanatın onun üzərində yerdəyişməsi		Əyilmə nisbəti
			Çoxtelli kanat		Qapalı konstruksiyalı kanat
Daşıyıcı kanat	Kanatın istismar zamanı üzərində yerini dəyişdirdiyi dayaq elementi				300
	Kanatın üzərində hərəkətsiz qaldığı dayaq elementi				65
Dartıcı kanat	Kanatın istismar zamanı üzərində yerini dəyişdirdiyi dayaq elementi		80
	Yönləndirici şkiv, əhatə bucağı, dərəcə:
	30-dan yuxarı		80
	20-dən yuxarı 30-a qədər		60
	10-dan yuxarı 20-yə qədər		50
	10-a qədər		40
	Bucurqadın barabanı		80
	Dayandırıcı baraban		22
	Yerüstü kanat yollarının aparıcı tirində yönləndirici rolik		8
Daşıyıcı-dartıcı kanat	Kanatın istismar zamanı üzərində yerini dəyişdirdiyi dayaq elementi		80
Gərici kanat	Kanatın istismar zamanı üzərində yerini dəyişdirdiyi dayaq elementi		40
	Kanatın üzərində hərəkətsiz qaldığı dayaq elementi		17
Xilasetmə və təxliyyə kanatı	Kanatın istismar zamanı üzərində yerini dəyişdirdiyi dayaq elementi		60
	Bucurqad		30
Yedəkli kanat yolları
Gərici kanat	Yönləndirici şkiv		30
	Kanat yolu işləyən zaman kanatın üzərində hərəkətsiz qaldığı şkiv, baraban, bucurqad		15
Dartıcı kanat	Ötürücü, dolama şkiv		60
		Yönləndirici şkiv, dayaq blokunun əhatə bucağı:
		20°-dən az		40
		10°-dən 20°-yə qədər		30

Cədvəl 4

Daşıyıcı kanatın dayaq başmağının, kanat və ya rolik zəncirlərinin oyuğunun (yəhərinin) radiusunun kanatın diametrinə olan minimal nisbəti

Kanat	Dayaq elementinin tipi	əyilmə nisbəti
Daşıyıcı kanat	Rolik zəncir	150
Daşıyıcı kanat	Başmaq/oyuq (yəhər)	250
Daşıyıcı kanat üçün gərici kanat	Başmaq	250

14.23. İkiqat eşilmiş polad kanatların qırılmaların sayına görə çıxdaş edilməsi Cədvəl 5-də göstərilmiş parametrlərə uyğun olaraq yerinə yetirilməlidir.

Cədvəl 5

Polad kanatların çıxdaş edilmə norması

Qrup N-si	Kanat konstruksiyalarının standart nümunələri	Eşmə tipi	Eşmə istiqamətinin uyğunlaşdırılması	Yoxlanan sahənin uzunluğu	Məftil qırılmalarının buraxılabilən sayı
1	6 x 19 (1 + 6 + 6/6) + 1 о. с.	ЛК-Р	Xaçvarı	6 d 30 d	4 8
1	6 x 19 (1 + 6 + 6/6) + 7 x 7(1 + 6)	ЛК-Р	Birtərəfli	6 d 30 d	2 4
2	6 x 19 (1 + 9 + 9) + 1 о. с.	ЛК-О	Xaçvarı	6 d 30 d	6 12
	6 x 19 (1 + 9 + 9) + 7 x 7(1 + 6)	ЛK-O	Xaçvarı
	6 x 25 (1 + 6; 6 + 12) + 1 о. с.	ЛK-З	Birtərəfli	6 d 30 d	3 6
	6 x 25 (1 + 6; 6 + 12) + 7 x 7(1 + 6)	ЛK-З	Birtərəfli
3	8 x 19(1 + 6 + 6/6) + 1 о. с.	ЛK-Р	Xaçvarı	6 d 30 d	5 10
3	8 x 19(1 + 6 + 6/6) + 1 о. с.	ЛK-Р	Birtərəfli	6 d 30 d	2 5
4	6 x 31 (1 + 6 + 6/6 + 12) + 1 о. с.	ЛK-РО	Xaçvarı	6 d 30 d	9 19
4	6 x 31 (1 + 6 + 6/6 + 12) + 7 x 7(1 + 6)	ЛК-РО	Birtərəfli	6 d 30 d	5 9
5	6 x 36 (1 + 7 + 7/7 + 14) + 1 о. с.	ЛK-РО	Xaçvarı	6 d 30 d	11 22
5	6 x 36 (1 + 7 + 7/7 + 14) + 7 x 7(1 + 6)	ЛK-РО	Birtərəfli	6 d 30 d	5 11

ЛК-О – Tellərin qatlarında eyni diametrli məftillər olduqda qatlar arasındakı məftillərin xətli toxunması

ЛK-Р – Telin xarici qatında ayrı-ayrı diametrli məftillər olduqda qatlar arasında məftillərin xətli toxunması

ЛK-З – Doldurulma məftillərin və qatlar arasındakı məftillərin xətli toxunması

ЛK-РО –Tellərin qatlarında eyni və ayrı diametrli məftillər olduqda qatlar arasında məftillərin xətli toxunması

o.c. - orqanik özək

Qeyd. d – kanatın diametri.

14.24. Qırılmaları sayarkən yoxlanan hissədə məftilin uzunluğu boyunca yalnız bir qırılma nəzərə alınır, bu məftildə olan təkrar qırılmalar hesaba alınmır.

14.25. Səthinin yeyilməsi və ya korroziya nəticəsində ikiqat eşilmiş kanatın diametri onun nominal diametri ilə müqayisədə 7%-ə qədər və daha çox kiçilərsə, bu kanat üzərində görünə bilən məftil qırılmaları olmasa da yararsız hesab edilir.

14.26. Daxili özəyinin zədələnməsi, yeyilməsi, əzilməsi, qırılması nəticəsində ikiqat eşilmiş kanatın diametri kiçilən zaman, az burulan kanatların nominal diametri 3%-ə qədər və qalan kanatlarda 10%-ə qədər kiçilirsə, o zaman bu kanatlar görünə bilən məftil qırılmaları olmasa da yararsız hesab edilir.

14.27. Qıfılın xarici formalı məftilinin yuxarıdan 50% və daha artıq yeyilməsi zamanı qapalı konstruksiyalı kanat yararsız hesab edilir.

14.28. Daxili məftillərin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün, yəni qırılmalar, mexaniki yeyilmə və daxili məftillərin korroziyası nəticəsində ikiqat eşilmiş və qapalı konstruksiyalı kanatın məftillərinin en kəsiyinin metal hissəsinin itirilməsini (daxili kəsiyin itirilməsi) yoxlamaq üçün kanat onun bütün uzunluğu boyunca defektoskopiya edilməlidir. Defektoskopiyanın köməyi ilə məftillərin metal en kəsiyinin 10% və daha artıq itirildiyi aşkar olunduqda, kanat yararsız hesab edilir.

14.29. Kanatda bir və ya bir neçə qırılmış məftil aşkar edildikdə onun istismarı dayandırılır.

14.30. Kanatlarda səbət şəkilli deformasiya, özəyin sıxılıb çıxması, məftillərin çıxması və ya tellərin ayrılması, kanatın diametrinin böyüməsi və kiçilməsi, əzilmiş hissələr, burulmalar, sınmalar, əyilmələr, temperaturun və ya elektrik qövs boşalmasının təsiri nəticəsində zədələnmələr aşkar edildikdə, kanatlar sonrakı istismara buraxılmırlar.

14.31. Qapalı konstruksiyalı daşıyıcı kanatlar aşağıdakı hallarda dəyişdirilməlidir:

14.31.1. uzunluğu 6 dk-yə bərabər hissədə xarici təbəqənin iki və ya daha çox bitişik məftili qırılmışdırsa;

14.31.2. kanatın xarici məftillərinin qırılmış ucları bayıra çıxmışsa;

14.31.3. uzunluğu 30 dk-yə bərabər hissədə qıfılın xarici təbəqəsinin məftillərinin altıda bir hissəsi (16,6%) qırılmışdırsa;

14.31.4. xarici təbəqənin bir və ya daha çox məftili qırılmadan qıfıldan çıxmışdırsa.

14.32. Daşıyıcı-dartıcı və dartıcı kanatları istismarın başlanğıcı dövründə ilk dartılmadan sonra və yenidən bağlandıqdan sonra işçi uzunluqlarının 0,5%-dən çox qalıq uzanması baş verdikdə onlar yararsız hesab olunurlar.

14.33. Daşıyıcı-dartıcı və dartıcı kanatlar üçün çıxdaş etmənin nəticələrinə görə onların təmirə yararlıq dərəcəsi (ayrı-ayrı tellərin və ya kanatın qüsurlu hissələrinin bütövlükdə dəyişdirilməsinin mümkünlüyünü) müəyyən edilir. Təhlükə potensiallı obyektin sahibi kanatların təmir edilməsi barədə qərar qəbul edir.

14.34. İstənilən xarici təsirdən (ildırım vurma, düşmə, kanatın deformasiyası) sonra istismara başlamazdan əvvəl kanatın maqnit defektoskopiyası yerinə yetirilməlidir.

14.35. Anker tumbalarında dartıcı kanatlar üçün gərilən tərəfdən yalnız birinci və ikinci burumlar üçün kanata tətbiq edilmiş həmin çıxdaşetmə meyarlarından istifadə edilir.

15. Mühərriklər, reduktorlar və transmissiya

15.1. Kanat yollarında tətbiq edilən mühərriklərin iqlimə görə icrası onun istismar olunduğu ətraf mühitin şəraitinə uyğun olmalıdır.

15.2. Daxili yanma mühərrikləri çərçivə üzərində sərt quraşdırılmalı və akkumulyator batareyasından qidalanan elektrik starteri işəsalma sisteminə malik olmalıdır.

15.3. Stansiyada daxili yanma mühərrikinin quraşdırıldığı yer hava axını ilə təmin edilməlidir. İşlənmiş qazlar isə atmosferə xaric olunmalıdır.

15.4. Reduktorlar və transmissiya (muftalar, kardan valları) istismar zamanı kanat yollarının yüklərinə tab gətirməlidir. Güc ötürməsi üçün yastı qayışların istifadə edilməsi qadağandır.

15.5. Dəyişdirici (qoşma) muftanın son vəziyyətləri mexaniki olaraq bloklanmalı (bağlanılmalı) və ona kanat yollarının idarəetmə sistemi tərəfindən nəzarət olunmalıdır.

16. Asma və yerüstü kanat yollarının intiqalları

16.1. Asma və yerüstü kanat yolları ən azı iki müstəqil - əsas və qəza qidalanma mənbəyi ilə təchiz olunur.

16.2. Əsas intiqal kanat yolunun istər boş, istərsə də yüklənmiş vəziyyətdə, yerüstü kanat yolları üçün 0,4 m/s2, asma kanat yolları üçün 0,5 m/s2 təcillə işə salınmasını təmin etməlidir.

16.3. Minimal sürət 0,5 m/s-dən çox olmadıqda, sürətin onun pasport göstəricilərinə uyğun hədlərdə tədricən tənzimlənməsinə icazə verilir.

16.4. İstismarın normal şəraitində sürətin pasport göstəricilərindən kənara çıxması 5%-dən çox olmamalıdır.

16.5. Sürət artımına nəzarət qurğusu ötürücü şkiv üzərində quraşdırılmalı, kanat yollarının hərəkətinin hər iki istiqamətində işləməli və avtomatik işə düşdükdən sonra başlanğıc vəziyyətinə qayıtmamalıdır.

16.6. Əsas intiqalın sürət artımına nəzarət qurğusu sürətin nominal sürətdən siqnal verilməsi ilə 10%-ə qədər, kanat yollarının dayanması ilə 20%-ə qədər artması ilə işə salınmalıdır.

16.7. Qəza intiqalı aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

16.7.1. 15 dəqiqə ərzində işə salınmalıdır;

16.7.2. məsafədən idarəetmə sistemi nasaz olduğu halda əl ilə idarəetmə imkanına malik olmalıdır;

16.7.3. əsas mühərrik sıradan çıxan andan etibarən 1,5 saatdan çox olmayan müddətdə kanat yolları xəttində olan bütün sərnişinlərin stansiyaya çatdırılması üçün nəqliyyat vasitəsinin 1 m/s-dən çox olmayan hərəkət sürətini təmin etməlidir;

16.7.4. sərnişinlərin təxliyyəsi üçün müəyyən edilmiş maksimal vaxtın üç misli müddətində kanat yollarının işini təmin etməlidir;

16.7.5. sürətin nominal həddi 20% artdıqda qəza intiqalının sürət artımına nəzarət qurğusu işə düşməlidir.

16.8. Sürətin azalmasına (tormozlanmasına) nəzarət qurğusu:

16.8.1. nəqliyyat vasitəsinin hərəkətinin hər iki istiqamətində işləməlidir;

16.8.2. kanat yollarının elektrik qidalanması kəsildiyi halda işləməlidir;

16.8.3. nəqliyyat vasitəsinin dayanma prosesinə nəzarət etməlidir;

16.8.4. nəqliyyat vasitəsinin maksimal buraxılabilən tormozlama yolunun artmasını istisna etməlidir.

16.9. Kanat yollarının dayanması əsas intiqalın mühərrikinə verilən cərəyanın dərhal kəsilməsi , qəza və ya işçi tormozların işə salınması ilə eyni vaxtda baş verməlidir.

16.10. Köməkçi intiqal normal istismar şəraitindəki sürətin 1/2-dən az olmayan sürətini, maksimal yüklənmə zamanı hərəkətin 0,1m/s2 təcil ilə başlanmasını təmin etməlidir.

16.11. Qəza və əsas intiqallar eyni vaxtda işləməməlidir.

16.12. İntiqallar kanat yolları dayandırıldıqda dəyişdirilməlidir.

16.13. Hidrointiqal asma və yerüstü kanat yollarının hər iki istiqamətdə rəvan hərəkətə gətirilməsini və həmçinin dayandırılmasını təmin etməlidir.

16.14. Rəqqaslı və yerüstü kanat yollarında sonuncu stansiyalarda tənzimləyici dayanacaq nöqtəsini keçib getdiyi halda qəza tormozu işə düşməlidir.

16.15. Rəqqaslı və pulsasiyaedici iş rejimli kanat yollarında sürət rejiminin pozulması zamanı təhlükəsizlik dövrəsinin açılması və nəqliyyat vasitəsinin yırğalanma bucağı nəzərə alınmaqla, onun minik çatısının sonuna qədər təhlükəsiz məsafəsini təmin etmək üçün sürətin dəyişməsinə nəzarət qurğusu (giriş kontrolu) quraşdırılır.

16.16. Sürətə nəzarət edən əlavə təhlükəsizlik qurğusu quraşdırılmışsa, nəqliyyat vasitəsinin sürətinə aşağıdakı nəzarəti təmin etməlidir:

16.16.1. fiksasiya edilmiş nöqtələrin nəzarəti;

16.16.2. müntəzəm (sinxron) gedişin, paralel gedişin nəzarəti;

16.16.3. sıfır vəziyyətinə gətirilməsinin nəzarətini.

16.17. Kanat yollarının yüklənməsinin daha əlverişsiz şəraitlərində (işə salma və tormozlama zamanı inersiya qüvvələrini nəzərə alaraq) dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanatların ötürücü şkivlə ilişməsinin etibarlılığının ehtiyat əmsalı 1,25-dən az olmamalıdır və aşağıdakı düsturla müəyyən edilir:

16.17.1. intiqalın dartıcı rejimdə işi zamanı

;

16.17.2. intiqalın tormoz rejimində işi zamanı

;

burada:

- kanatın sarılan qolunun gərilməsi, N;

- kanatın açılan qolunun gərilməsi, N;

- daha əlverişsiz iş şəraitində (mineral yağla yağlanmış kanat, yaş futerləmə) kanatın şkivin futerlənmiş təbəqəsi ilə ilişmə əmsalı;

- şkivin kanatla əhatə bucağı, rad;

К – ilişmənin etibarlılığının ehtiyat əmsalı, К = 1,25.

16.18. Yedəkli kanat yollarından başqa bütün kanat yolları üçün rezinlə futerlənmiş intiqal şkivləri üçün buraxılabilən sürtünmə əmsalı – 0,30 təşkil edir.

16.19. Yedəkli kanat yolları üçün rezinlə futerlənmiş intiqal şkivləri üçün buraxılabilən sürtünmə əmsalı :

16.19.1. kanatın burulması nəzərə alınmadan, fiksasiya edilmiş sıxaclar istifadə olunduğu zaman -0,22;

16.19.2. dartıcı kanatın diametri 18 mm-ə qədər və kanatın burulması nəzərə alınmadan, fiksasiya edilmiş sıxaclar istifadə olunduqda - 0,25;

16.19.3. kanatın burulması nəzərə alınmaqla (cilovlu patronların oymağı), açılan sıxaclar istifadə olunduqda - 0,30 təşkil edir.

17. Yedəkli kanat yollarının intiqalı

17.1. Yedəkli kanat yolları üçün yalnız əsas mühərrikin istifadə olunmasına icazə verilir.

17.2. İntiqal öz-özünə geriyə getməyin qarşısını alan tormoza malik olmalıdır. Bu məqsədlə tormozun yerinə avtomatik işləyən stopor qurğusundan və ya öz-özünə tormozlayan reduktordan istifadə etməyə icazə verilir.

17.3. Yedək qurğularının hərəkət sürəti xizək trasının xarakteristikası, yedək qurğusunun konstruksiyası, şkivlərin və blokların diametri, xizəkçilərin yedək qurğularına bağlanılması və açılması şəraitləri nəzərə alınmaqla müəyyən edilir və 4 m/s-dən çox olmamalıdır.

17.4. Yedəkli kanat yollarında nominal sürət 3 m/s-dən yuxarı olduqda, nominal sürət 10% artdığında kanat yollarını dayandıran, sürətə nəzarət qurğusu quraşdırılmalıdır.

17.5. Hərəkət edən yedək qurğuları arasında vaxt intervalı biryerli qurğular üçün 4 saniyədən, ikiyerli qurğular üçün isə 6 saniyədən az olmamalıdır.

17.6. Yedək qurğuları arasındakı minimal məsafə dartılmış yedək qurğusunun uzunluğundan 1,1 dəfə çox olmalıdır.

17.7. Qəza intiqalı olduğu halda onun əsas intiqalla eyni vaxtda işləmə ehtimalı istisna olunmalıdır.

17.8. Yüklənmədən asılı olmayaraq hərəkətin başlaması rəvan və 0,15 m/s2-dən az olmayan təcillə həyata keçirilməlidir.

17.9. Yedəkli kanat yollarının qəzaya görə dayandırılması əsas intiqalın mühərrikinə verilən cərəyanı dərhal kəsməklə və işçi tormozu işə salmaqla baş verməlidir.

17.10. Aşağıdakı şərtlər yerinə yetirildikdə hərəkəti davam etdirməyə icazə verilir:

17.10.1. yedəkli kanat yolları dayandırıldıqda;

17.10.2. ilk sürəti yaratmaq üçün bütün elektrik avadanlıqları sıfır vəziyyətində olduqda;

17.10.3. işçi tormoz işə salındıqda;

17.10.4. bütün stansiyalardan istismara hazırlıq barədə siqnallar alındıqda.

18. Nəqliyyat vasitələrinin hərəkət sürəti və onlar arasında vaxt intervalları

18.1. Yerüstü kanat yollarının maksimal hərəkət sürəti 15 m/s təşkil edir.

18.2. Vaqonlarla platformalardan keçərkən və ya stansiyalara daxil olarkən avtomatik idarəedilən yerüstü kanat yolları istisna olmaqla, bələdçi tərəfindən müşayiət nəzərdə tutulmayıbsa və platformalarda hasarlanma yoxdursa hərəkət sürəti 1 m/s təşkil etməlidir.

18.3. İkikanatlı rəqqaslı kanat yollarının bələdçi ilə birlikdə maksimal hərəkət sürəti aralıqlarda 12 m/s, dayaqlardan keçərkən 10 m/s olmalıdır.

18.4. İkikanatlı yolların bələdçisiz maksimal hərəkət sürəti aşağıdakı kimidir:

18.4.1. aralıqlarda – 7 m/s;

18.4.2. dayaqlardan keçərkən bir daşıyıcı kanatla 6 m/s, iki daşıyıcı kanatla 7 m/s;

18.4.3. stansiyalarda bağlı kabinələr üçün minmə-enmə zamanı 0,5 m/s;

18.4.4. açıq kabinələr və kreslolar üçün minmə-enmə zamanı xizəkçilər üçün 1,3 m/s, enmə konveyeri olduğu halda piyadalar üçün 1 m/s, konveyer olmadan piyadalar üçün 0,5 m/s.

18.5. Bağlı, açılmayan (ayrılmayan) kabinələri olan pulsasiyaedici kanat yollarının maksimal hərəkət sürəti aşağıdakı kimi olmalıdır:

18.5.1. trasda bağlı kabinələr üçün bir daşıyıcı-dartıcı kanatla 6 m/s, iki daşıyıcı-dartıcı kanatla 7 m/s;

18.5.2. stansiyalarda bağlı kabinələr üçün minmə-enmə zamanı 0,5 m/s;

18.5.3. açıq kabinələr və kreslolar üçün minmə-enmə zamanı xizəkçilər üçün 1,3 m/s, enmə konveyeri olduğu halda piyadalar üçün 1 m/s, konveyer olmadığı halda piyadalar üçün 0,5 m/s.

18.6. Açılan nəqliyyat vasitələri olan dairəvi kanat yolunun maksimal hərəkət sürəti aşağıdakı həddə olmalıdır:

18.6.1. trasda bir daşıyıcı-dartıcı kanatla 6 m/s, iki daşıyıcı-dartıcı kanatla 7 m/s, açıq kabinələr və kreslolar üçün 5 m/s;

18.6.2. stansiyalarda bağlı kabinələr üçün 0,5 m/s, açıq kabinələr və kreslolar üçün minmə-enmə zamanı, xizəkçilər üçün 1,3 m/s, enmə konveyeri olduğu halda piyadalar üçün 1 m/s, konveyer olmadığı halda piyadalar üçün 0,5 m/s.

18.7. Açılmayan açıq kabinələri və kresloları olan dairəvi kanat yolu üçün maksimal hərəkət sürəti aşağıdakı kimi olmalıdır:

18.7.1. trasda bir daşıyıcı-dartıcı kanatla 6 m/s, iki daşıyıcı-dartıcı kanatla 7 m/s;

18.7.2. stansiyalarda xizəkçiləri daşıyarkən iki yerli kresloları olan kanat yolları üçün 2,5 m/s, üç və ya dörd yerli kresloları olan kanat yolları üçün 2,3 m/s,altı yerli kresloları olan kanat yolları üçün 2 m/s;

18.7.3. piyadaları daşıyarkən iki yerli kresloları olan kanat yolları üçün 1,5 m/s, iki yerdən çox kresloları olan kanat yolları üçün 1 m/s.

18.8. Stansiyada xizəkçilər tərəfindən enmə konveyerindən istifadə edildiyi halda xizəkçinin və kanat yollarının kreslosunun sürətlər fərqi ikiyerli kresloları olan kanat yolları üçün 2,8 m/s, üç və ya dörd yerli kresloları olan kanat yolları üçün 2,6 m/s, altı yerli kresloları olan kanat yolları üçün 2,2 m/s ilə məhdudlaşdırılmalıdır.

18.9. Yedəkli kanat yollarının buraxıla bilən maksimal hərəkət sürəti dayaqsız yedəkli kanat yolları üçün 2 m/s, aralıqlı dayaqları olan yedəkli kanat yolları üçün 4 m/s təşkil edir.

18.10. Asma və yerüstü kanat yollarının əks-gedişdə sürəti 1,5 m/s-dən çox olmamalıdır.

18.11. Açılan nəqliyyat vasitəsi olan asma kanat yollarında nəqliyyat vasitəsinin stansiyaya gəlib çıxma vaxtının nominal intervalı ən azı 5 saniyə təşkil etməlidir.

18.12. Stansiyalarda dairəvi hərəkətli, nəqliyyat vasitəsi açılan asma kanat yollarında nəqliyyat vasitələrinin vahidləri arasında məsafə avtomatik olaraq yoxlanılır. Avtomatik yoxlama qurğusu enmə konveyeri nasaz olduğu halda açıq kresloların, sərnişinlərlə tutulmuş əvvəlki kresloya ən azı 0,5 m məsafə yaxınlaşmasına və bağlı kabinənin əvvəlkini itələmə sürətinin 1 m/s-dən çox olmamasına nəzarət etməlidir. Stansiyanın avtomatik qurğular olmayan zonalarında bu nəzarəti xidmət edən personal həyata keçirməlidir.

18.13. Kanat yollarının açılmayan sıxaclarla hərəkət edən kresloları arasındakı minimal vaxt intervalı 4+n/2 saniyə təşkil etməlidir, burada n - hər kreslodakı yerlərin sayıdır.

18.14. Piyadalar daşınarkən kanat yollarının hərəkət edən kreslolar arasındakı minimal vaxt intervalı 1,5 dəfə artırılmalıdır: 1,5x(4+n/2).

18.15. Bir-birinin ardınca gedən iki yedək qurğusu arasındakı vaxt intervalı iki yerli yedəkli kanat yolları üçün 6 saniyədən, bir yerli yedəkli kanat yolları üçün 4 saniyədən, dayaqsız yedəkli kanat yolları üçün isə 5 saniyədən çox olmamalıdır.

18.16. Bir-birinin ardınca gedən iki yedək qurğusu arasındakı məsafə baraban qurğusunun tam dartılmış yedəkli kanatın uzunluğunun 10%-dən az və ya tam dartılmış yedəkləyici ştanqın uzunluğunun 30%-dən çox olmalıdır.

19. Asma və yerüstü kanat yollarının intiqalları üçün tormozlar.

19.1. İntiqallar (əsas, köməkçi, qəza) ən azı iki avtomatik işləyən kolodkalı, diskli- kolodkalı və ya diskli, aşağıdakı normal-qapalı tipli tormozlarla təchiz olunmalıdırlar:

19.1.1. işçi – mühərrikin valı üzərində;

19.1.2. qəza – ötürücü şkivin çənbərində.

19.2. Asma kanat yolları dayandırılarkən ötürücü şkivin yavaşıması normal (işçi) rejimdə 1,0 m/s2-dən, qəza zamanı dayandırılarkən isə 2 m/s2-dən çox olmamalıdır.

19.3. Rəqqaslı kanat yolları dayandırılarkən ötürücü şkivin yavaşıması normal (işçi) rejimdə 1 m/s2, qəza zamanı dayandırılarkən 3 m/s2 -dən çox olmamalıdır.

19.4. Əsas mühərrikə elektrik enerjisinin verilməsi kəsildikdə, hidravlik və ya pnevmatik tormozlarda təzyiq yolverilən normadan aşağı düşdükdə və təhlükəsizlik dövrəsi açıldıqda tormoz avtomatik olaraq işə düşməlidir.

19.5. Tormoz qüvvəsi sıfırdan maksimal həddə qədər diapazonda tənzimlənməli və kolodkaların bütün səthi boyunca bərabər paylanmalıdır.

19.6. Tormozlar işləyən zaman hidravlik nasos mayenin təzyiqlə tormoz sisteminə verilməsini avtomatik olaraq dayandırmalıdır.

19.7. Tormozların hidravlik dövrələri içərisində işçi maye olan nasosdan və bakdan klapanlarla ayrılmalıdır.

19.8. Tormozun birinin dövrəsində təzyiqin aşağı düşməsi digər tormozların dövrəsində təzyiqin düşməsinə səbəb olmamalıdır.

19.9. Tormozun işə salınması müvafiq dövrədə təzyiqin aşağı salınması yolu ilə baş verməlidir.

19.10. Hər tormoz sistemində təzyiqin həcmi nəzarət-ölçü cihazlarının köməyi ilə müəyyən olunur.

19.11. Tormoz qüvvəsini müntəzəm və ya pilləli tənzimləyən qurğularla təchiz olunmuş tormozlar bu tənzimləmə imkanını elektrik enerjisi kəsildiyi halda da saxlamalıdırlar.

19.12. Tormoz qüvvəsi elə tənzimlənməlidir ki, kanat yolları sabit yavaşıma ilə dayana bilsin.

19.13. İşçi tormozun qüvvəsi tələb olunan yavaşımadan asılı olaraq tənzimlənməlidir.

19.14. Elektromaqnit klapanların köməyi ilə qəza tormozunun dövrəsi açılmalıdır. Bu klapanların iş funksiyası yoxlanılmalıdır.

19.15. Qəza tormozu təhlükəsizlik qurğuları ilə işə salınırsa, o zaman onun başlanğıc vəziyyətinə qaytarılması yalnız maşın şöbəsindən və ya idarəetmə məntəqəsindən həyata keçirilməlidir.

20. Yedəkli kanat yollarının intiqalları üçün tormozlar.

20.1. Yedəkli kanat yolları intiqalı öz-özünə geriyə getməsinin qarşısını alan tormoza malik olmalıdır. Bu məqsədlə tormozun yerinə avtomatik işləyən stopor qurğusunu və ya özütormozlayan reduktorunu tətbiq etməyə icazə verilir.

20.2. Öz-özünə geriyə getməyin qarşısını alan tormoz aşağıdakı hallarda avtomatik işə düşməlidir:

20.2.1. əsas mühərrikə verilən elektrik enerjisi kəsildikdə;

20.2.2. hidravlik və ya pnevmatik tormozlarda təzyiq buraxıla bilən həddən aşağı düşdükdə;

20.2.3. təhlükəsizlik dövrəsi açıldıqda.

20.3. Tormoz qüvvəsi sıfırdan maksimal həddə qədər diapazonda tənzimlənməlidir və tormoz kolodkalarının bütün səthi boyunca bərabər paylanmalıdır.

21. Asma və yerüstü kanat yollarının şkivləri

21.1. Şkivlər elastik materialdan futerlənməyə malik olmalıdırlar. Futerlənən hissədə kanat üçün qanovlar olmalıdır.

21.2. Şkivlərinin ətrafında sıxaclar keçməyən kanat yollarında daşıyıcı-dartıcı və gərici kanatların şkivlərdən sürüşüb çıxmaması üçün konstruktiv tədbirlər görülməlidir.

21.3. Şkivlərinin ətrafında sıxaclar keçən kanat yollarında şkivlərin hər iki tərəfindən kanatın sürüşüb çıxmaması üçün qurğu nəzərdə tutulmalıdır.

21.4. Əgər iqlim şəraiti tələb edirsə, şkivlər buzların təmizlənməsi üçün tənzimləyici qurğularla təchiz olunmalıdırlar. Bu qurğular kanatın iş zonası xaricində quraşdırılır.

21.5. Əgər şkiv val üzərində və ya fırlanan ox üzərində yerləşibsə, val və ya ox qırıldığı zaman şkivin tutulub saxlanması üçün elə qurğular nəzərdə tutulmalıdır ki, kanatın şkivdən çıxmasının qarşısı alınsın. Tormozların təsir göstərdiyi şkivlər, işlək vəziyyətdə qalmalıdır. Dairəvi hərəkətli kanat yollarında ötürücü və ya yönləndirici şkivlərin vəziyyətinə təhlükəsizlik qurğularının köməyi ilə nəzarət edilir.

21.6. Əlverişsiz işçi yüklər nəzərə alınmaqla daşıyıcı-dartıcı kanatların ötürücü və yönləndirici kanatlarının yırğalanma yastıqlarının hesablanan minimal işləmə müddəti əsas intiqallarda 25000 motosaat, köməkçi intiqallarda 15000 motosaat, qəza və təxliyyə intiqallarında isə 2500 motosaat olmalıdır:

21.7. Yastıq düyünü sıradan çıxdığı halda gərici şkivlərdən başqa şkivin oxunun yerdəyişmə və düşmə ehtimalları istisna olunmalıdır.

22. Asma və yerüstü kanat yollarının traslarında mexaniki qurğular

22.1. Yönləndirici roliklərin qanovunun ümumi dərinliyi daşıyıcı-dartıcı kanatlar üçün 10 mm-dən az olmamaq şərtilə kanatın diametrinin 1/3-ni və gərici kanatlar üçün 5 mm-dən az olmayaraq kanatın diametrinin 1,5 mislini təşkil edir.

burada:

- rolikin xarici flansının diametri, mm;

- qanovun özülündə rolikin bandajının diametri, mm.

22.2. Rolikin rebordasının bandaj üzərindən çıxıntısı ən azı 5 mm-ə bərabər olmalı və daşıyıcı-dartıcı kanatın diametrinin 1/6 hissəsini təşkil etməlidir.

22.3. Rolikin bandajında qanovun dərinliyi daşıyıcı-dartıcı kanatın diametrinin 1/10 hissəsinə bərabər olmalıdır.

22.4. Dairəvi hərəkətli, birkanatlı yolların daşıyıcı-dartıcı kanatları üçün roliklərin rebordaları, roliklərin yeni bandajları olduğu halda asqıların sıxaclarının 11°30'-dən az olmayaraq eninə yırğalanmasına yol verməlidir.

22.5. Kanatın oturmasının dayaq qüvvəsi bütün roliklər üzrə bərabər paylanmalıdır.

22.6. Minimum olaraq birinci və sonuncu roliklərdə, rolik tarazlaşdırıcılar kanatın kanat yollarının cığırının içinə düşməsinin qarşısını alan qoruyucu elementlərlə təchiz olunmalıdır. Roliklərinin sayı səkkizdən çox olan rolik tarazlaşdırıcılarının ortasında kanatın düşməsinə qarşı əlavə qoruyucu nəzərdə tutulmalıdır.

22.7. Qoruyucu element kanatın və kanat sıxacının normal keçməsinə mane olmamalıdır.

22.8. Bu elementdən rolikin rebordasına qədər məsafə kanatın diametrinin 1/4-dən çox olmamalı və ən çoxu 8 mm təşkil etməlidir.

22.9. Asma kanat yollarının dartıcı kanatları üçün rolik tarazlaşdırıcılar həm daxildən, həm də xaricdən kanatların yönləndirici qurğuları ilə təchiz olunmalıdır.

22.10. İkikanatlı yollarda, daşıyıcı və dartıcı kanatların böyük əyilmə fərqinə malik olan aşırımlarında dayaqdan kənarda, daşıyıcı kanatlarda saxlayıcı roliklər quraşdırılır. Bu qurğu aşağı düşən kanatın yaxın dayağa və yaxud dartıcı kanatın digər saxlayıcı rolikinə keçməsinə mane olmamalıdır.

22.11. Dayaqda və ya yönləndirici qurğularda sürüşüb çıxan kanatın sallanmasının qarşısı alınmalıdır.

22.12. Rolik tarazlaşdırıcılar xaricdən kanat tutucuları ilə təchiz edilirlər.

22.13. Tutucular kanatın və kanat sıxacının normal keçib getməsinə mane olmamalıdırlar.

22.14. Tutucunun qanovunun dərinliyi kanatın diametrinin ən azı yarısına bərabər olmalıdır.

22.15. Rolik tarazlaşdırıcılarının tutucularından asılı olmayaraq yuxarı tarazlaşdırıcıları olan dayaqlar əlavə olaraq kanat tutucularının kronşteynləri ilə təchiz olunmalıdırlar.

22.16. Daşıyıcı-dartıcı kanatlar üçün rolik tarazlaşdırıcıları dayaqlarda kanatın öz yolundan çıxdığı halda hərəkətin dayandırılması barədə komanda verən təhlükəsizlik qurğuları ilə təchiz olunmalıdırlar.

22.17. Dayaqlar üzərində təhlükəsizlik qurğuları kanatın rolik tarazlaşdırıcılarına daxil olduğu tərəfdə, 4-dən artıq roliki olan rolik tarazlaşdırıcılarda isə kanatın çıxdığı tərəfdə yerləşdirilir. Bu qurğular, kanat birinci sürgü qolununun hər iki rolikindən çıxdıqdan dərhal sonra, 4-dən artıq roliki olan rolik tarazlaşdırıcılarda isə axırıncı sürgü qolunun hər iki rolikindən çıxdıqdan sonra işə düşməlidirlər.

22.18. Dayaqlarda təhlükəsizlik qurğuları çıxan kanatın vəziyyətindən və hərəkətindən asılı olmayaraq hərəkətə gətirilməlidir.

22.19. Daşıyıcı kanatların dayaq elementləri tənzimlənən olmalı, nəqliyyat vasitəsinin aşağıdan uzununa, uzununa və eninə yırğalanmasına mane olmamalıdır.

22.20. Daşıyıcı kanatın başmağının qanovları onun diametrinə uyğun olmalıdır.

22.21. Başmaqların səthi futerlənməyə və kanatın yağlanma imkanına malik olmalıdır.

22.22. Daşıyıcı kanatın başmaqlarının uzunluğu elə olmalıdır ki, əlverişsiz gərilmə qüvvəsi zamanı və faydalı yük 10% artdıqda kanatlar radius üzrə başmağa yapışsın. Kanatın başmaqlarının ucları daşıyıcı kanatların diametrinin 5 mislinə uyğun radiuslu yuvarlaqlığa malik olmalıdır. Başmağın uclarının radiusunun uzunluğu kanatın diametrinin üç mislinə uyğun gəlməlidir.

22.23. Tutucu tormoz qurğuları olmayan kanat yollarında kanatların başmaqları daşıyıcı kanatları ən azı 180° əhatə etməlidir.

22.24. Tutucu tormoz qurğuları olan kanat yolları üçün aşağıdakı şərtlər yerinə yetirilməlidir:

22.24.1. kanat başmaqları, daşıyıcı kanatın hər zaman kanat başmağına yapışdığı zona xaricində ən azı 120° daşıyıcı kanatı əhatə etməlidir;

22.24.2. kanat başmaqları elə formaya malik olmalıdır ki, tutucu tormozlar bağlı halda olsa belə, onların üzərindən keçib getmək və tormoz kolodkalarının başmaqlardan asılmasının qarşısını almaq mümkün olsun.

22.25. Aralıq dayaqların başmaqlarında dartıcı kanatın rolik batareyaları quraşdırılır. Bu halda gərici və dartıcı kanatlar arasındakı məsafə elə olmalıdır ki, kanatlar titrədiyi halda onların zədələnmə ehtimalı istisna olunsun və onların qarşılıqlı vəziyyəti tutucu tormozun işə salınmasına mane olmasın.

22.26. Başmaqlarda kanat yollarının cığırının daxili və xarici tərəflərində ən azı iki kanat tutucusu quraşdırılmalıdır. Bundan əlavə başmaqlar kanatın vəziyyətinə nəzarət edən və onu yoldan çıxdığı və ya düşdüyü halda dayandıran təhlükəsizlik qurğusu ilə təchiz olunmalıdır.

22.27. Güclü buz əmələ gələn yerlərdə daşıyıcı kanatlarda və başmaqlarda kanatın sürüşüb düşmə təhlükəsinin qarşısını almaq üçün konstruktiv tədbirlər görülməlidir.

22.28. Dairəvi yolların dayaqları eni 400 mm-dən az olmayan və pillələrin addımı 300 mm-dən çox olmayan pilləkənlərə malik olmalıdır. Hündürlüyü 15 m-dən çox olan dayaqlarda pilləkənlərin hasarlayıcı qövsləri olmalıdır. Qövslər bir-birindən 800 mm aralıda yerləşməli və öz aralarında ən azı üç uzununa zolaqla birləşməlidir. Pilləkəndən qövsə qədər məsafə, qövsün radiusu 350-400 mm olduğu halda 700-800 mm civarında olmalıdır. Dayaqların başlıqlarında xilasedicilərin xilasetmə vasitələri ilə birlikdə təhlükəsiz keçidləri təmin edilməlidir.

22.29. Hündürlüyü 30 m-ə qədər olan rəqqaslı kanat yollarının dayaqları şaquli və ya marşlı pilləkənlərə, hündürlüyü 30 m-dən çox olan dayaqlar isə marşlı pilləkənlərə malik olmalıdır. Pilləkənlərin hər 8-12 m hündürlükdən bir meydançaları olmalıdır. Pillələrin addımı 300 mm-dən çox olmamaqla, pilləkənin eni ən azı 500 mm olmalıdır. Maili pilləkənlər məhəccərlərlə təchiz olunmalıdır. Dayaqların üzərində xidmət edən personalın vaqondan dayaq üzərinə çıxması üçün eni 500 mm-dən az olmayan hasarlı meydançalar quraşdırılmalıdır.

22.30. Sıxıcı və kombinə edilmiş tarazlaşdırıcıları olan dayaqlarda kanatın səviyyəsinə perpendikulyar yer üzərində və ya fundamentdə qaldırıcı mexanizmlər üçün anker bərkidiciləri nəzərdə tutulmalıdır və rolikli tarazlaşdırıcıları endirmək üçün qaldırıcı mexanizmlərin bərkidilməsi imkanı təmin olunmalıdır.

23. Trasda mexaniki qurğular

23.1. Dartıcı kanatlar üçün roliklərin qanovlarının ümumi dərinliyi kanatın diametrinin 1/5 hissəsini təşkil edir, lakin 5 mm-dən az olmamalıdır. Rolikin rebordasının bandaj üzərindən çıxıntısı kanatın diametrinin 1/10-nə bərabərdir

- rolikin xarici flansının diametri, mm;

- qanovun özülündə rolikin bandajının diametri, mm.

23.2. Dartıcı kanatın yönləndiriciləri kanatın keçdiyi səviyyədə üfüqi kənara çıxma zonalarında quraşdırılır. Kanatın kənara çıxmasından əvvəl və sonra şaquli roliklər və şkivlər quraşdırılmalıdır.

23.3. Öz-özünə qurulan roliklərdə və şkivlərdə şaquli roliklərin quraşdırılmamasına icazə verilir.

23.4. Kanat qurğularından çıxdığı halda kənarlaşdırıcı dartıcı kanat, kanat tutucusunda olmalıdır.

23.5. Diametri 16 mm-ə qədər olan dartıcı kanatlar üçün roliklərin diametri 200 mm-dən az olmamalıdır. Kanatın bir rolikdə maksimum əyilməsi 8°30', diametri 16 mm-dən böyük olan dartıcı kanatlarda roliklərin minimal diametri 250 mm, bir rolikdə kanatın əyilməsi isə 5°30' təşkil edir.

23.6. Kombinasiya edilmiş rolikli tarazlaşdırıcılar və ya işarəsi dəyişən yüklü şkivlər dartıcı kanatın təhlükəsiz və sıxacların müntəzəm keçməsini təmin etməlidir.

23.7. Roliklər rolikli tarazlaşdırıcılara elə yığılmalıdır ki, yükün öz-özünə düzəldilməsi baş versin. Ayrıca roliklərdən yönləndirici kimi istifadə olunmamalıdır.

23.8. Rolikli tarazlaşdırıcılar yalnız öz oxu ətrafında dönməli və yolun oxu istiqamətinin eninə və ya uzununa tənzimləyənə malik olmalıdır. Buzlaqlarda quraşdırılmış kanat yollarında sərbəst hərəkət edən tarazlaşdırıcılardan istifadə etməyə icazə verilir.

23.9. Öz oxu ətrafında fırlanan və sərbəst hərəkət edən rolikli tarazlaşdırıcılarda kanatın bağlandığı və açıldığı tərəfdə dərin qanovları olan yönləndirici roliklərdən istifadə olunmalıdır.

23.10. Rolikli tarazlaşdırıcılar və şkivlər tənzimlənən olmalı, trasda xaricdən kanat tutucuları, kanat düşən zaman yolu dayandıran təhlükəsizlik qurğuları ilə təchiz edilməli və kanatın cığırın içinə düşməsinin qarşısını alan qoruyucu elementlərlə təchiz olunmalıdır. Əgər rolikin daxili rebordası dartıcı kanatın nominal diametrindən iki dəfə böyükdürsə, yönləndirici qurğunun quraşdırılmamasına icazə verilir.

23.11. Qoruyucu element sıxacın və kanatın normal keçib getməsinə mane olmamalıdır. Qoruyucu elementdən rolikin rebordasına qədər məsafə kanatın diametrinin 1/4-dən çox olmamalı və ən çoxu 8 mm təşkil etməlidir.

23.12. Kanat tutucusunun konstruksiyası sıxacın ondan sərbəst keçməsinə imkan verməli və rolikli tarazlaşdırıcının zədələnmə ehtimalını istisna etməlidir.

23.13. Dayaqlar, dartıcı kanatın dayağın tarazlaşdırıcısından tam qaldırılmasına imkan verən konstruksiyaya və ya avadanlığa malik olmalıdır.

23.14. Kanatın qaldırılması üçün fiksasiya edilmiş qurğuların əvəzinə çıxarılıb taxıla bilən qurğulardan istifadə olunmasına icazə verilir. Bu halda onların yıxılması istisna olunmalıdır.

24. Yedəkli kanat yollarının mexaniki qurğularına tələblər

24.1. Şkivlər elastik materialdan futerlənməyə malik olmalıdır. Bu tələb yönləndirici şkivlərə aid edilmir.

24.2. Stansiyalarda dartıcı kanatların şkivləri, əgər kanatın qanovunun dərinliyi dartıcı kanatın nominal diametrindən kiçikdirsə, onun qanovlarının qardan, buzdan təmizlənməsi üçün qurğularla təchiz olunmalıdır.

24.3. Stansiyalarda şkivlərin yastıq düyünü elə olmalıdır ki, yastıq düyünü sıradan çıxdığı halda şkivin yolverilməyən çevrilməsinin və düşməsinin qarşısını almaq mümkün olsun.

24.4. Şkivlər, roliklər, rolikli tarazlaşdırıcılar kanatın sarıldığı və açıldığı tərəflərdə onunla bir səviyyədə olmalıdır.

24.5. Şkivlər kanat üçün tutucu qurğu ilə təchiz olunmalıdır. Yuxarıda olan stansiyada dartıcı kanatın yana çıxması elə olmalıdır ki, qabaqda yerləşdirilmiş şkivin rolikli tarazlaşdırıcısı və onun tutucu qurğusu şkivdən yerindən çıxan kanatı tutub saxlaya bilsin.

24.6. Kanatı şkivə taxmaq üçün hündürlüyə görə tənzimlənən roliklər, rolikli tarazlaşdırıcılar və ya şkivlər yerləşdirilməlidir. Bu tələblər dayaqsız yedəkli kanat yolarına aid edilmir.

24.7. Stansiyaların və dayaqların rolikli tarazlaşdırıcılarında kanat düşdüyü halda kanatın sarıldığı tərəfdən yedəkli kanat yollarını dayandıra bilən təhlükəsizlik qurğuları quraşdırılır.

24.8. Dartıcı kanatı 4 m-dən az hündürlükdən keçən yedəkli kanat yollarında meydançaların əvəzinə asma və ya söykəmə nərdivanlardan (pilləkənlərdən) istifadə etməyə icazə verilir.

25. Asma və yerüstü kanat yollarının stansiya qurğuları

25.1. Daşıyıcı kanatların keçirilməsi dayaq başmaqlarından, şkivlərdən və ya rolikli tarazlaşdırıcılarılardan istifadə etməklə təmin olunmalıdır.

25.2. Şkivlər, roliklər və rolikli tarazlaşdırıcılar kanatın sarıldığı və açıldığı səviyyədə yerləşdirilməlidir.

25.3. Stansiya zonasında, həmçinin stansiyaya daxil olma və oradan çıxma zonalarında açılan sıxacları olan kanat yerindən çıxdığı zaman kanat yolları avtomatik dayandırılmalıdır.

25.4. Stansiyaların dayaq çatılarının konstruksiyası sərnişinlərin təhlükəsiz minməsini və enməsini təmin etməlidir. Yaxındakı stansiyanın dayağının tutucu kanatında tutulan kanatın endiyi zaman nəqliyyat vasitəsinin girişi təmin edilməlidir.

25.5. Ehtiyat yolu olmayan, açılan sıxacları olan kanat yollarında zədələnmiş nəqliyyat vasitəsi vahidinin kanatdan çıxarılması üçün qurğu olmalıdır.

25.6. Oxların baş yolla birləşməsi, oxların düzgün olmayan vəziyyətində nəqliyyat vasitəsinin həmin zonaya daxil olmasının qarşısını almalıdır. Bu halda oxların vəziyyəti göstərilməlidir.

25.7. Yerüstü kanat yollarının gediş çatısının sonlarında və ikikanatlı rəqqaslı yollarda dempfer elementləri yerləşdirilməlidir.

25.8. Yerüstü kanat yollarında dempferdən vaqona qədər məsafə minimal idarəolunan sürətlə son qəza açarından keçərkən qəza tormozu işə salınan andan tormoz yoluna bərabər olmalıdır.

25.9. Sıxacların və kanatın açılıb bağlanılma sahələri hərəkət sürətindən asılı olmayaraq nəqliyyat vasitəsi vahidinə düşən yük 50% artdıqda sıxacların açılmasını və bağlanılmasını təmin etməli və atmosferin təsirlərindən qorunmalıdır.

25.10. Sıxacın və kanatın qarşılıqlı vəziyyətləri tənzimlənməlidir.

25.11. Açılma-bağlanılma zonasında kanat və sıxac üçün lazımi yönləndiricilər quraşdırılır.

25.12. Mexaniki nəzarət qurğuları sıxacın və kanatın düzgün olmayan açılıb-bağlanılma prosesinə mane olmalıdır.

25.13. Bağlanılma sahəsini keçdikdən sonra nəqliyyat vasitəsinin kifayət qədər olmayan ilişmə qüvvəsi ilə xəttə çıxmasına icazə verilmir.

26. Nəqliyyat vasitələri üçün asma rels yolları

26.1. Stansiyalarda və binalarda nəqliyyat vasitələri üçün xəttin sonunda və asma rels yollarının qırıldığı yerlərdə nəqliyyat vasitələrinin düşməsinə qarşı axırıncı məhdudlaşdırıcılar nəzərdə tutulmalıdır.

26.2. Ox sistemi elə təşkil olunmalıdır ki, açıq vəziyyətdə olan nəqliyyat vasitələri işçi və nəqliyyat diapazonu hüdudlarına düşməsinlər.

26.3. Kanat yollarında, stansiyanın xarici rels yolu yaxınlığında nəqliyyat vasitəsinin çıxarılması, quraşdırılması və dəyişdirilməsi üçün köməkçi yükqaldırıcı qurğular olmalıdır.

26.4. Maşın bölməsində intiqalın üzərində intiqal elementlərinin quraşdırılması və sökülməsi üçün təyin olunmuş yükqaldırıcı qurğu yerləşdirilməlidir.

27. Minik konveyerləri

27.1. Minik konveyerləri xizəkçilər və piyadalar üçün əlverişli olmalıdır.

27.2. Minik konveyerinin eni nəqliyyat vasitəsinin enindən böyük olmalı və nəqliyyat vasitəsinin hər iki tərəfindən 0,10 - 0,15 m kənara çıxmalıdır. Markalanmış minik konveyerinin zonalarının sayı kanat yollarının nəqliyyat vasitəsi vahidində olan minik yerlərin sayına uyğun olmalıdır.

27.3. Minik konveyerinin dayanması 0,5 m/s2-dən çox olmayan yavaşıma ilə həyata keçirilir.

27.4. Kanat yollarının əks-istiqamətdə hərəkəti zamanı minik konveyeri dayandırılmalıdır.

27.5. Minik konveyerinin nominal sürətinin 0,1 m/s-dən çox artdığı halda kanat yolları avtomatik dayandırılmalıdır.

27.6. Minik konveyerinin dayanması kanat yollarının dayanmasına səbəb olmalıdır və əksinə. Minik konveyeri söndürüldüyü halda kanat yollarının hərəkətinə, minik konveyeri olmayan kanat yolları üçün nəzərdə tutulmuş sürətlə hərəkət etdikdə icazə verilir.

28. Asma və yerüstü kanat yollarının dartıcı mexanizmləri

28.1. Daşıyıcı, daşıyıcı-dartıcı və dartıcı kanatların gərilməsi kanat yollarının istismarı üzrə təlimatda göstərilmiş, gərilmənin həcmini təmin edən qurğu ilə həyata keçirilməlidir.

28.2. Dartıcı arabacığın gediş yolu dayaqlarla məhdudlaşdırılmalı və ona təhlükəsizlik qurğuları ilə nəzarət olunmalıdır. Kanat yollarının istənilən normal istismar şəraitlərində dartıcı qurğular dayağa gedib çatmamalıdırlar. Təhlükəsizlik qurğusu işə düşdüyü zaman kanat yolları dayanır. Təhlükəsizlik qurğusunun iş vəziyyətinə qaytarılması əl ilə yerinə yetirilir.

28.3. Daşıyıcı kanatın hər bir sıxacının etibarlılığının ehtiyat əmsalı 3-dən az olmamalıdır.

28.4. Daşıyıcı kanatların yerdəyişməsinin mümkün olması üçün kanatın ehtiyat uzunluğu nəzərdə tutulmalıdır, yəni daşıyıcı kanatın ən uzun başmağının və ya rolikli zəncirin yəhərinin uzunluğunun 6 mislinə bərabər uzunluq üstəgəl 5 m.

28.5. Daşıyıcı kanatı hər iki tərəfdən lövbərlədikdə anker qurğularının zonasında kanatın gərilməsi dövri olaraq yoxlanılmalıdır.

28.6. Daşıyıcı və gərici kanatların uclarını tumbada bərkitmək üçün ən azı üç tam burma nəzərdə tutulmalıdır.

28.7. Gəricilərin və dartıcı arabacıqların tarazlaşdırıcı yüklərinin konstruksiyası sürüşüb düşmə, sıxılma, yıxılma, əyilmə, burulma ehtimallarını istisna etməlidir.

28.8. Kombinə edilmiş ötürücü və dartıcı (gərici) mexanizmlər üçün dairəvi qüvvənin fırlanma momenti dartıcı arabacığın hərəkətinə mane olmamalıdır.

28.9. Profilaktik işləri yerinə yetirmək üçün dartıcı mexanizm boşaldılmalıdır (yükdən azad edilməlidir).

28.10. Tarazlaşdırıcı yüklü dartıcı mexanizmli dartıcı şkivlər elastik materialla futerlənməli və kanat üçün nova malik olmalıdırlar.

28.11. Novun dərinliyi ən azı kanatın diametrinin 1/3 hissəsini təşkil etməli və novun radiusu kanatın radiusuna uyğun gəlməlidir.

28.12. Dartıcı şkivlərin rebordaları ən azı kanatın diametrinin 1/3-i qədər futerlənmədən kənara çıxmalıdır.

28.13. Binalardan xaricdə yerləşən dartıcı şkivlərin buzdan təmizlənməsi üçün kürəkciklər nəzərdə tutulmalıdır.

28.14. Konsollarda yerləşən dartıcı şkivlər üçün kanatın sürüşüb çıxmasına qarşı qoruyucu nəzərdə tutulmalıdır.

28.15. Tarazlaşdırıcı yüklü dartıcı mexanizmlərin dartıcı şaxtaları süni işıqlandırma ilə təchiz olunmalı və atmosfer təsirlərindən qorunmalıdır.

28.16. Tarazlaşdırıcı yüklə divar arasındakı məsafə yönləndirici tərəfdən 0,7 m-dən az, digər tərəflərdən isə 0,5 m-dən az olmamalıdır.

28.17. 10 m-dən çox gediş yoluna malik tarazlaşdırıcı yükü olan dartıcı mexanizmlərin şaxtalarında dəmir bəndərdən ibarət olan pilləkənlər personalın yıxılmaqdan qorunması üçün vasitələrlə təchiz olunmalıdır.

28.18. Hidravlik qurğular təzyiqi məhdudlaşdıran tənzimləyici klapanla təchiz olunmalıdır.

28.19. Hidravlik qurğunun əks-axın magistralının elementləri, həmçinin magistralın en kəsiyinin onun uzunluğuna hesablama nisbəti təzyiqin aşağı salınmasına mane olmamalıdır. Hidravlik dövrənin etibarlılığını və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün əks-axına əlavə magistral nəzərdə tutulmalıdır.

28.20. Sistemdə təzyiqin aşağı salınması əl ilə idarəedilən klapanla yerinə yetirilir.

28.21. Hidrosistem yağın səviyyəsini göstərən indikatora malik olmalıdır. Hidravlik maye ehtiyatının nəzarətdə saxlanılması üçün vizual yoxlama cihazı quraşdırılmalıdır. Hidrosistemin filtrləri çirklənmə dərəcəsini göstərən indikatora malik olmalıdır.

28.22. Əks-axının magistralına quraşdırılmış filtrlər, dolayı magistrala və təzyiqi məhdudlaşdıran klapana malik olmalıdır.

28.23 Dartıcı mexanizmdə iki və daha artıq hidravlik silindr istifadə olunduğu halda silindrlər arasında təzyiq fərqi yaranmamalıdır. Boru xətti zədələndiyi halda, hidrosilindrlər onun təzyiq boşluğunu avtomatik bağlayan qurğularla təchiz olunmalıdır.

28.24. Köməkçi və qəza intiqallarında iş zamanı hidravlik dartıcı mexanizmi yoxlanılmalıdır. Qəza intiqalında təzyiqin saxlanması üçün dartılmanın hidravlik sistemini əl ilə idarəetməyə yol verilir.

28.25. Dartıcı qüvvənin nominal qüvədən 15% civarında dəyişmə ilə saxlanması, həmçinin bu diapazondan çıxdıqda kanat yollarının intiqalının dayandırılması avtomatik yerinə yetirilir.

28.26. Dartılma qüvvəsinə cihazlardan biri birbaşa təsirli olan və bir-birindən asılı olmayan iki ölçü cihazı ilə nəzarət edilir.

28.27. Dartıcı mexanizmin hidrosistemi əl ilə idarəetmə imkanına malik olmalıdır.

29. Yedəkli kanat yollarının dartıcı mexanizmləri üçün əlavə tələblər

29.1. Bucurqadların barabanlarının öz-özünə fırlanmasının qarşısını almaq üçün onlar stopor qurğuları ilə təchiz olunmalıdırlar.

29.2 Buzlaqlarda quraşdırılan kanat yollarında dartılmanın gərilmə qüvvəsinə ölçü cihazları vasitəsilə nəzarət edilir. Parametrlərin son həddi keçdiyi zaman yol avtomatik dayandırılmalıdır.

29.3. Gərici qüvvənin nominal hədən 10% civarında dəyişməsi ilə saxlanması, həmçinin bu diapazondan çıxdıqda kanat yollarının intiqalının söndürülməsi avtomatik yerinə yetirilir.

29.4. Asma kanat yollarının avtomatik dartıcı mexanizm ilə təchiz edilməsinə yol verilmir.

29.5. Asma kanat yolları üzərində kanatın gərilmə qüvvəsi yoxlanılmalıdır.

29.6. Dartıcı arabacığın gediş yolu hər iki tərəfdən dirəklərlə məhdudlaşdırılmalı və ya təhlükəsizlik qurğularının köməyi ilə nəzarətdə saxlanılmalıdır.

30. Nəqliyyat vasitəsi

30.1. Kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinə düşən bir sərnişinin yükü aşağıdakı miqdardan artıq olmamalıdır:

30.1.1. bir yerli nəqliyyat vasitəsi üçün – 0,9 kN;

30.1.2. iki və üç yerli nəqliyyat vasitəsi üçün – 0,85 kN;

30.1.3. dörd yerli nəqliyyat vasitəsi üçün – 0,8 kN;

30.1.4. dörd sərnişindən çox nəqliyyat vasitəsi üçün – 0,75 kN.

30.2. Nəqliyyat vasitəsinin elementlərini yoxlamaq və profilaktik işləri yerinə yetirmək üçün onların əlçatan yerdə olması təmin edilməlidir.

30.3. Nəqliyyat vasitəsinin metal konstruksiyaları korroziyaya qarşı örtüyə malik olmalıdır. Örtülməyən profillər daxili korroziyadan qorunmalı və drenaj deşiklərinə malik olmalıdır.

30.4. Vacib detalları birləşdirən boltlar ən azı 8,8 möhkəmlik sinfinə malik olmalıdır.

30.5. Kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin eyniləşdirilməsinin təmin edilməsi üçün yedək qurğuları istisna olunmaqla, onlar nömrələnməlidir.

30.6. Nəqliyyat vasitəsinin konstruksiyası xilasetmə əməliyyatlarının keçirilməsini və nəqliyyat vasitəsinin başlanğıc vəziyyətinə qaytarılmasını təmin etməlidir. Nəqliyyat vasitəsinin damı ayaqqabının sürüşməsini istisna edən, xilasetmə əməliyyatlarının və yoxlamaların keçirilməsinə imkan verən örtüyə malik olmalıdır. Nəqliyyat vasitələrində sığortalayıcı avadanlığın bərkidilməsi üçün elementlər, tutacaqlar və ya personalın qalxıb enməsi üçün pillələr quraşdırılmalıdır.

30.7. Barabanda olan dartıcı kanatın burumlarının minimal sayı 2,25-dən az olmamalıdır.

30.8. Qanovları olan dartıcı kanat barabanı aşağıdakı tələblərə uyğun olmalıdır:

30.8.1. qanovların radiusu 0,52 d-dən 0,54 d-yə qədər təşkil etməlidir;

30.8.2. qanovların dərinliyi 0,15 d-dən az olmamalıdır;

30.8.3. qanovların mailliyi 1,05 d-dən az olmamalıdır,

burada d – kanatın diametridir.

30.9. Bütün barabanlar kanatın üfüqi müstəvidə onun oxundan 20 mm-dən çox kənara çıxmasını qeydə alan qurğu ilə təchiz olunmalıdırlar.

30.10. Dartıcı kanat üçün baraban kanatın üçqat gərilmə qüvvəsinin ötürülməsinə hesablanmalıdır.

30.11. Nəqliyyat vasitəsinin gediş arabacığının rolikləri futerlənməlidir.

30.12. Nəqliyyat vasitəsinin gediş arabacığının uclarında qar təmizləyiciləri nəzərdə tutulmalıdır.

31. Asma kanat yollarının fiksasiya edilən və açılan sıxacları

31.1. Hər sıxacın eyniləşdirmə nömrəsi olmalıdır.

31.2. Sıxacların dodaqları kanatı elə əhatə etməlidir ki, sıxac dodaqlarının hər iki ucu arasındakı məsafə 0,75d-dən böyük olmasın, burada d –kanatın diametridir.

31.3. Fiksasiya edilmiş sıxaclar üçün sıxac dodaqlarının uzunluğu (L1, L2) 2d-dən az olmamalıdır. Sıxacların əsas parametrləri şəkil 3-də verilmişdir.

31.4. Fiksasiya edilmiş sıxaclar üçün iki seqmentdən ibarət olan sıxac dodaqlarının cəmi uzunluğu 3,5d-dən az olmamalı, açılan sıxaclar üçün isə 5d-dən az olmamalıdır. Burada d - kanatın diametridir.

31.5. Kanat sıxaclarının konstruksiyası kanat üzərinə bərkidilmiş sıxacın kanat tutucusu üzrə keçib getməsini təmin etməlidir.

31.6. Sıxac dodaqlarında sıxıcı qüvvənin yaradılması üçün yaylardan istifadə olunan zaman yaylardan biri sıradan çıxarsa, qalıq sıxıcı qüvvə minimal sıxıcı qüvvənin 50%-dən az olmamalıdır.

31.7. Sıxac dodaqlarının üzərində kanatın diametri göstərilməlidir.

31.8. Sıxacın çəkib bağlama momentinin miqdarı kanat yollarının pasportunda göstərilib.

Şəkil 3. Sıxaclar

- tərpənməyən (hərəkətsiz) sıxac dodağının uzunluğu 1;

- hərəkətli sıxac dodağının uzunluğu 2;

, - sıxac dodaqlarının seqmentinin uzunluğu.

31.9. Sıxacın ilişməsinin etibarlılığının ehtiyat əmsalı aşağıdakı düsturla müəyyən edilir:

;

burada:

P – kanatın sıxılma qüvvəsi, N;

- sürtünən səthlərin sayını, daxili səthin formasını və sıxacın konstruktiv xüsusiyyətlərini nəzərə alan gətirilmiş sürtünmə əmsalı;

N – sıxacın yerini dəyişən qüvvə (dinamik təsirlər nəzərə alınaraq), N;

Bu halda kanatı sıxan xüsusi təzyiq 3000 N/sm2-dən yuxarı olmamalıdır.

32. Fiksasiya edilən sıxaclara əlavə tələblər

32.1. Asma kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin daşıyıcı-dartıcı kanatla birləşməsi yaylı-vintli və ya vintli sıxacla yerinə yetirilməlidir.

32.2. İlişmənin etibarlılığının ehtiyat əmsalı yaylı-vintli sıxaclar üçün 1,75-ə, vintli sıxaclar üçün - 3,0-ə bərabərdir.

32.3. Vintli sıxacların yayının işində maksimal mümkün olan işçi gedişin 80%-ə qədəri istifadə edilməlidir.

32.4. Daşıyıcı-dartıcı kanatın nominal diametrindən bütün kənara çıxmalar (-10%-dən +6%-dək) zamanı sıxacın dodaqları arasındakı məsafə, onlar birləşənədək ən azı 1 mm olmalıdır.

32.5. Kanatın bağlandığı yerdə sıxacın quraşdırılması qadağandır.

32.6. Boşqabvarı yaylarla dodaqların sıxıcı qüvvəsinin yarandığı və ayrı-ayrı boşqabvarı yayların sıradan çıxdığı zaman sıxıcı qüvvə 15%-dən çox azalmamalıdır.

33. Açılan sıxaclara əlavə tələblər

33.1. Asma kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin açılan sıxaclarla daşıyıcı-dartıcı və ya dartıcı kanata birləşməsi bir və ya bir-birindən asılı olmayan iki sıxacla yerinə yetirilməlidir.

33.2. İki sıxac olduqda onlar arasında qüvvənin bərabər paylanması təmin olunmalıdır.

33.3. Sıxacların dodaqlarının yolverilən yeyilməsi nəzərə alınmaqla sıxacın ilişməsinin etibarlılığının ehtiyat əmsalı bir sıxac olduqda К 3, iki sıxac olduqda К 2,2 təşkil edir.

33.4. Əgər iki sıxacın mərkəzləri arasındakı məsafə kanatın diametrinin 15 mislindən azdırsa, o zaman belə bloku bir sıxac kimi hesab edirlər.

33.5. Kanatın diametri onun nominal ölçüsündən 10% dəyişdiyi zaman dodaqların sıxıcı qüvvəsi 25%-dən çox azalmamalıdır.

33.6. Sıxacların açıq vəziyyətdə olması onun diametri nominal diametrdən 10% böyük olan kanatdan açılmasına imkan verməlidir.

33.7. Sıxacların açıq vəziyyətdə olması onun kanatın bağlandığı hissədən açılmasına imkan verməlidir.

33.8. Yaylar sıxacların 500000 açılıb-bağlanılma dövründən az olmayan iş müddətinə malik olmalıdırlar. Açılan sıxacların yaylarının işində maksimal işçi gedişin 80%-ə qədərindən istifadə edilməlidir.

33.9. Sıxac diametri 1,1d+1 mm və ya 0,9 d-1 mm olan kanata bağlanılmalıdır.

33.10. Açılan sıxaclar üçün stansiya təhlükəsizlik qurğuları sıxacın açılıb-bağlanılmasını və kanatın sıxılma qüvvəsini təmin etməlidir.

33.11. Sıxacın açılıb-bağlanılmasına nəzarət kanat yollarının həm irəliyə, həm də əks-istiqamətində hərəkəti zamanı yerinə yetirilir. Sıxacın açılıb-bağlanılmasına nəzarətə aşağıdakılar daxildir:

33.11.1. bağlanılmadan (ilişmədən) əvvəl kanatın və sıxac dodaqlarının qarşılıqlı vəziyyətinin yoxlanılması;

33.11.2. ilişdikdən sonra sıxac dodaqlarının kanat üzərində bağlanılmasının yoxlanılması.

34. Yedəkli kanat yollarının fiksasiya edilən və açılan sıxaclarına tələblər.

34.1. Kanatın yönləndirilməsi üçün qurğunun konstruksiyası yedəkli kanat yollarının hərəkəti zamanı sıxacların maneəsiz keçib getməsini təmin etməlidir.

34.2. Kanatın diametri sıxac üzərində göstərilməlidir.

35. Yedəkli kanat yollarının fiksasiya edilmiş sıxacları üçün əlavə tələblər

35.1. Fiksasiya edilmiş sıxacların sürüşməyə qarşı etibarlılığının ehtiyat əmsalı 2-dir.

35.2. Kanatın nominal diametri mənfi 10%-dən müsbət 6%-dək dəyişdiyi zaman sıxac dodaqlarının kanatın səthinə toxunana qədər bağlanılması 1 mm-dən az olmamalıdır.

35.3. Boşqabvarı yaylar tərəfindən yaradılan dodaqların sıxıcı qüvvəsi ayrı-ayrı boşqabvarı yaylar sıradan çıxdığı zaman 15%-dən çox azalmamalıdır.

35.4. Boşqabvarı yayların işində maksimal işçi gedişin 80%-ə qədərindən istifadə edilməlidir.

35.5. Sıxaclar kanatı elə əhatə etməlidirlər ki, sıxac dodaqlarının hər iki ucu arasındakı məsafə 0,75 d-dən çox olmasın.

35.6. Kanatın nominal diametri, sıxacın uzanma momentinin miqdarı, sıxac dodaqlarının buraxıla bilən yeyilməsi istismar sənədlərində göstərilir.

36. Yedəkli kanat yollarının açılan sıxacları üçün əlavə tələblər

36.1. Kanatın diametrinin və oymaqların yeyilməsinin norması istismar sənədində göstərilməlidir.

36.2. Sıxacın oymağının deşiyinin diametri 1,18 d-dən 1,22 d-dək civarında olmalıdır.

36.3. Diametri 12-dən 18 mm-dək olan kanatlar üçün sıxacın oymağının xarici diametri 40-46 mm , uzunluğu isə 401 mm olmalıdır.

37. Yerüstü kanat yollarının hərəkət mexanizmləri

37.1. Yerüstü kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin tormozlanma zamanı çevrilməsinə qarşı dayanıqlığını təmin etmək üçün təkərin minimal təzyiqi aşağıdakı düsturda göstərilən miqdarın 20%-dən aşağı olmamalıdır:

burada:

n – nəqliyyat vasitəsi vahidində təkərlərin sayı, (ədəd);

m – sərnişinsiz funikulyor vaqonunun kütləsi, (kq);

- yolun maksimal mailliyi (dərəcə);

g – sərbəst düşmə təcili (m/s2).

37.2. Nəqliyyat vasitəsində relsi qardan və buzdan təmizləmək üçün təyin edilmiş avadanlıq quraşdırılmalıdır.

38. Vaqon tutucusu

38.1. Vaqon tutucusu aşağıdakı hallarda avtomatik işə salınmalıdır:

38.1.1. dartıcı kanat qırıldıqda;

38.1.2. kanat uclarının bərkidiciləri sıradan çıxdıqda;

38.1.3. yolun hərəkət sürəti normadan 25% artıq olduqda;

38.1.4. funikulyorun hərəkəti zamanı intiqalla əsas val arasında kinematik əlaqə pozulduğu halda.

38.2. Yerüstü kanat yollarının personalı vaqon tutucusunu hərəkətə gətirmək imkanına malik olmalıdır.

39. Dairəvi kanat yollarının kabinələri

39.1. Kabinələr aşağıdakı hallarda daxildən qoruyucu elementlərlə – tutacaqlar və plankalarla təchiz olunmalıdırlar:

39.1.1. sərnişinlər ayaq üstə daşınarkən ən azı iki qoruyucu element olmalıdır. Onlar arasındakı məsafə 0,4 m-dən çox olmamalıdır. Əsas qoruyucu element kabinənin perimetri üzrə döşəmədən 1,1 0,1 m hündürlükdə yerləşməlidir. Əsas qoruyucu elementin eni 15 sm-dən az olmamalıdır. Digər qoruyucu elementlərin eni 4 sm-dən az olmamalıdır;

39.1.2. sərnişinlər arxası kabinənin içərisinə doğru oturaq vəziyyətdə daşındığı zaman qoruyucu elementlər kabinənin divarı boyunca 0,70,1 m hündürlükdə yerləşdirilməlidir. Bu qoruyucu elementin eni 4 sm-dən az olmamalıdır.

39.2. Belə hallarda kabinələr bütün perimetrləri boyunca, qapı aralıqlarından başqa ayaq yerləri ilə təchiz olunmalıdırlar. Qoruyucu elementlərin yerləşdirilmə sxemi şəkil 4-də verilmişdir.

Şəkil 4. Qoruyucu elementlərin yerləşdirilmə sxemi.

1 – kabinənin divarı; 2 - əsas qoruyucu element; 3 – aşağı qoruyucu element; 4 – ayaq yeri; 5 – döşəmənin sahəsi.

39.3. Kabinələr xaricdən qoruyucu dempferlərlə təchiz olunmalıdırlar.

39.4. Təkərli kreslolarda sərnişin daşınması üçün təyin olunan kabinələrin qapı aralığının eni 0,8 m-dən az olmamalıdır. Belə kabinələrdə təkərli kresloların fiksasiyası üçün qurğu nəzərdə tutulmalıdır.

39.5. Kabinələrdə müşayiətedici personal olmadığı halda daşınan sərnişinlərin davranış qaydaları üzrə göstərişlər, o cümlədən nəqliyyat vasitəsi trasda dayandığı zaman sərnişinlərin davranış qaydaları üzrə göstərişlər olmalıdır.

39.6. Sərnişinlərin ayaqüstə daşınması üçün təyin olunan kabinələrin döşəməsinə düşən yük 4500 N/m2 təşkil edir.

39.7. 50% və daha artıq oturmaq üçün yeri olan kabinələrin döşəməsinə düşən yük 3500 N/m2 təşkil edir.

39.8. Kabinədə pəncərələr döşəmədən 1,1 m hündürlükdə yerləşməli və elə konstruksiyaya malik olmalıdırlar ki, diametri 0,2 m olan kürə bu pəncərələrdən keçə bilməsin.

39.9. Kabinələrdə ventilyasiya qurğuları nəzərdə tutulmalıdır.

39.10. Kabinənin döşəməsi sürüşkən olmamalı və suyun axıb getməsi üşün novlarla təchiz olunmalıdır.

40. Rəqqaslı kanat yollarının kabinələri

40.1. Kabinədə idarəetmə pultu ilə bələdçi olduğu halda, onun üçün minimal 0,4 m2 sahəyə malik yer düzəldilməlidir.

40.2. İdarəetmə pultu olan kabinələr xarici projektorlarla və daxili işıqlandırma ilə təchiz olunmalıdır.

40.3. Kabinələr damda lüklə və nərdivanla təchiz olunmalıdır. Döşəmədə quraşdırılan nərdivan bərkidilməlidir.

40.4. Lükün konstruksiyası ondan diametri 0,6 m olan kürənin keçməsini təmin etməli və lükün qapağı öz-özünə bağlanılmamalıdır.

40.5. Kabinələrdə xilasetmə avadanlığı üçün bərkitmə sistemi nəzərdə tutulmalıdır.

40.6. 80 nəfərdən çox adam tutan kabinələrdə müşayiət edən personal, kabinənin döşəmə səviyyəsinə nisbətən bir qədər hündürdə yerləşən idarəetmə pultu arxasında olmalıdır.

41. Kabinənin qapıları

41.1. Kabinənin qapıları bağlanılmalı və kilidlənməlidir. Qapıların kilidlənməsinə avtomatik olaraq nəzarət edilir.

41.2. Avtomatik qapılar aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

41.2.1 qapının kənarında bağlanılma trayektoriyasının son 150 mm-də bağlama gücü 150 kN-dən artıq olmamalıdır;

41.2.2. qapının kənarları yuvarlaq olmalıdır.

41.3. Qapıların və onların bərkitmələrinin konstruksiyası kabinənin divarları kimi qüvvələrə tab gətirməlidir.

41.4. Bağlı kabinələrin qapı aralığının hündürlüyü ən azı 2 m, dairəvi hərəkətli və oturaq vəziyyətdə, açıq kabinələrdə 8 nəfərdən çox olmayan sərnişin daşıyan kanat yollarında isə ən azı 1,5 m olmalıdır.

41.5. Müşayiət edən personalı olmayan kabinələrin qapıları sərnişinlər tərəfindən açıla bilən olmamalıdır.

42. Kreslolar

42.1. Kreslolar söykənəcəklə və qoltuqaltılarla, eləcə də qoruyucu dəstək və ayaq yeri ilə təchiz olunmalıdırlar.

42.2. Qoruyucu dəstəklər bağlı vəziyyətdə kreslonun oturacaq səthindən ən azı 0,2 m məsafədə olmalıdır.

42.3. Kresloların ön və arxa kənarlarında itiuclu detallar olmamalıdır.

42.4. Əlavə ləvazimatlar (ayaq xizəkləri, kirşə xizəkləri üçün) kreslonun konstruksiyasında elə yerləşdirilməlidir ki, sərnişinlərin minib-enmə prosesinə maneçilik törətməsin.

42.5. Oturacaqların səthi bütün təsir edən yüklər zamanı (uzununa yırğalanma olmadan) aşağıya arxaya doğru 6 dərəcədən az olmayaraq bucaq altında meyl etməlidir. Oturacağın dərinliyi 0,45 m-dən az olmamalıdır. Qatlanan oturacaqların hərəkətinin sərbəstliyi daşınan sərnişinlər üçün əlavə təhlükəli vəziyyətlər (yıxılma, əzilmə, kəsilmə) yaratmamalıdır.

42.6. Bir sırada 2-yə qədər sərnişin olduqda hər sərnişin üçün oturacağın eni 0,5 m-dən, 2-dən çox olduqda isə 0,45 m-dən az olmamamlıdır.

42.7. Dörddən çox yeri olan kreslolarda daşınan sərnişinlər üçün ayrı-ayrı oturacaqlara bölünmələr olmalıdır. Aralıqlarda qoltuqaltıların quraşdırılmasına yol verilmir.

42.8. Hər kreslo hündürlüyü 0,35 m-dən az olmayan söykənəcəklə təchiz olunmalıdır. Kresloların qatlanan söykənəcəkləri fiksasiya edilməlidir.

42.9. Yan qoltuqaltılar kreslonun oturacaq səthindən 0,15 – 0,25 m hündürlüyə malik olmalıdır.

42.10. Qoruyucu dəstəklərin konstruksiyası sərnişinlərin başı üzərində bağlanılma prosesini təmin etməlidir və onların ayaq yerləri olmalıdır.

42.11. Qoruyucu dəstəyin qulpundan tutub bağlanılması üçün tələb olunan qüvvə 100 N-dan böyük olmamalıdır. Qoruyucu dəstəyin qəsdən olmadan açılıb-bağlanılmasına yol verilmir və onlar kreslonun istənilən yerindən eyni dərəcədə idarə edilməlidir.

42.12. Dəstəyin bağlanılması və açılması qoruyucu örtükdən asılı olmayaraq baş verməlidir. Hərəkət zamanı qoruyucu örtüyün açılması qoruyucu dəstəyin açılmasına səbəb olmamalıdır. Kreslolar sərnişinsiz kreslonun qoruyucu örtüyün bağlayan və bloklayan qurğu ilə təchiz olunmalıdırlar.

43. Yerüstü kanat yollarının vaqonları

43.1. Vaqonlarda qoruyucu qurğuların yerləşdirilməsi bu Qaydaların 39.1-ci bəndinə uyğun olmalıdır. Vaqonlarda ayaq yerlərinin olması vacib deyil.

43.2. Sərnişinləri ayaqüstə daşıyan vaqonların kupelərində pilləkənlər olmamalıdır. Kupelər arasındakı birləşmələr tutacaqlarla (məhəccərlərlə) təchiz olunmalıdır.

43.3. Vaqonlar dempferlərlə təchiz olunmalıdır.

43.4. Müşayiətçi personalı olmayan vaqonlar trasda maneələrlə toqquşduğu zaman kanat yollarını avtomatik dayandıran qurğularla təchiz olunmalıdır.

43.5. Hər vaqonda sərnişinlərin buraxıla bilən sayını, kiloqramlarla faydalı yükü göstərən və tütün çəkməyi qadağan edən yazılar olmalıdır.[1]

43.6. Müşayiətçi personalı olmayan vaqonlarda sərnişin daşınma qaydaları asılmalıdır.

43.7. Vaqonlar ventilyasiya qurğuları ilə təchiz olunmalıdır.

43.8. Vaqonların pəncərələri möhkəm, çatlamayan materialdan hazırlanmalıdır. Pəncərələr döşəmədən minimum olaraq 1,1 m hündürlükdə yerləşməli və elə konstruksiyaya malik olmalıdır ki, onlardan diametri 0,20 m olan kürə keçə bilməsin.

43.9. Vaqonların döşəməsi suyun axıdılması üçün novlarla təchiz edilməli və burada sürüşmə istisna edilməlidir.

43.10. Vaqonun döşəməsinə təsir edən yük sərnişinləri ayaqüstə daşımaq üçü 4500 N/m2, oturaq və ayaqüstə vəziyyətdə daşımaq üçün 3500 N/m2 təşkil edir.

43.11. Müşayiətçi personalı olan vaqonlar qarşısında trası müşahidə etməyə imkan verən idarəetmə məntəqəsi ilə təchiz edilməlidir.

43.12. İdarəetmə məntəqəsi vaqon tutucusunun əl ilə idarəetmə qurğusu ilə təchiz olunmalıdır.

43.13. Vaqonlar xarici projektorlarla və daxili işıqlandırma ilə təchiz edilməlidirlər.

43.14. Vaqonun qapıları bağlanılmalı, bloklanmalı və xaricdən açılmalıdır.

43.15. Avtomatik qapılar aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

43.15.1. qapının kənarında bağlanılma trayektoriyasının son 150 mm-də bağlama gücü 150 kN-dən artıq olmamalıdır;

43.15.2. qapının kənarları yuvarlaq olmalıdır.

43.16. Qapıların və onların bərkitmələrinin konstruksiyası vaqonun divarları kimi qüvvələrə tab gətirməlidir.

43.17. Vaqonların qapılarının bloklanması onların hərəkəti zamanı yoxlanılmalıdır. Qapıların bloku açılan zaman kanat yolları avtomatik dayanmalıdır.

43.18. Qəza vəziyyəti yarandığı halda sərnişinlər əl ilə blokirovkanı çıxarıb qapıları açmaq imkanına malik olmalıdırlar.

44. Profilaktik kabinələr

44.1. Profilaktik kabinələr bir-birinin üzərində yerləşən iki meydançaya malik olmalıdır. Aşağı meydança adamlar, materiallar, alətlər və köməkçi vasitələr, yuxarı meydança (dayaq səthi) isə onun üzərindən trasda olan qurğularda lazımi işləri yerinə yetirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.

44.2. Aşağıdakı meydança məhəccərlə hasarlanmalıdır. Yuxarıdakı meydançada məhəccərlər olmadığı halda onlar yıxılmağa qarşı fərdi (şəxsi) mühafizə avadanlıqlarını bərkitmək üçün dayaq nöqtələrinə malik olmalıdır.

44.3. Yıxılmağa qarşı şəxsi mühafizə avadanlıqlarının bağlanılması üçün hər dayaq nöqtəsinin işarəsi olmalıdır.

44.4. Profilaktik kabinənin hər iki meydançası pilləkənlə və meydançadan trasdakı qurğu üzərinə keçmək üçün köməkçi ləvazimatlarla təchiz olunmalıdır.

44.5. Hər profilaktik kabinədə dayaq səthinə düşən maksimal buraxıla bilən yük göstərilməlidir.

45. Yedək qurğuları

45.1. Asma kanat yollarının yedək qurğusundan başqa digər yedək qurğuları dartıcı kanatla birləşmə düyünündən, sərt və ya deformasiya olunan aralıq elementdən və xizəkçiləri bağlamaq üçün düyündən ibarət olmalıdır:

45.2. Aralıq element, xizəkçinin mindiyi və daşındığı zaman yedək qurğusunun elastik uzadıcı funksiyasını yerinə yetirməlidir və müxtəlif konstruksiyalı (barabanlı, teleskopik) ola bilər.

45.3. Asqının konstruksiyası yedək qurğusunun şaquli xətdən 11°30'-ə qədər eninə əyildiyi halda roliklərdən, bloklardan və şkivlərdən sərbəst keçməsini təmin etməlidir.

45.4. Yedək qurğusunun dartıcı kanatla birləşmə düyünü qurğunun bərk hissəsinin şaquli xətdən 80° bucağa qədər uzununa yırğalanmasını məhdudlaşdıran dayaqlara malik olmalıdır.

45.5. Yedək qurğusu xizəkçilər açıldıqdan sonra yedəyin avtomatik başlanğıc vəziyyətə qaytarılmasını təmin etməlidir.

45.6. Bağlanılma düyünü xizəkçilərin qalxma zamanı rahat vəziyyətini və stansiyada, eləcə də qalxma zamanı və ya yıxıldığı halda bağlanılma düyünündən asan azad olunmasını təmin etməlidir.

45.7. Yedək qurğusunun dartıcı kanatı ona 30 kq-lıq yük təsir etdiyi zaman nominal uzunluğa qədər dartılıb uzanmalıdır.

45.8. Dartıcı kanatın qırıcı qüvvəsi ən azı 4000 N təşkil edir.

45.9. Özünəxidmət üçün yedəkləyici traverslər uzunluğu 1,5 m-dən az olmayan ştanqla təchiz olunurlar. Dartılmış vəziyyətdə onlar yolun oxuna eninə istiqamətlənməli və sərbəst arxaya dönməlidirlər.

46. İdarəetmə məntəqəsi və nəzarət qurğuları

46.1. Kanat yolları, onun idarə edilməsini və dayandırılmasını, həmçinin bütün növ nəzarətləri həyata keçirən ən azı bir idarəetmə məntəqəsinə malik olmalıdır.

46.2. Rəqqaslı kanat yollarının idarəetmə məntəqəsində trasda olan nəqliyyat vasitəsinin olduğu yerə nəzarət indikator qurğusunun köməyi ilə həyata keçirilir. Bu qurğu aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:

46.2.1. istiqamət dəyişdikdə hərəkət istiqamətini müəyyən etməlidir;

46.2.2. tənzimləmə məntəqəsinə çatdıqda və heç olmasa bir stansiyada dayandıqda elə düzəlməlidir ki, növbəti gediş başlamazdan əvvəl müvafiq başlanğıc vəziyyətində olsun;

46.2.3. nəqliyyat vasitəsindən ötürücü stansiyaya qədər məsafəni metrlərlə ifadə edən bölgüləri olan şkalaya malik olmalıdır;

46.2.4. dayaqların vəziyyətinin, girişdə yavaşımanın başlamasının, fiksasiya edilən nöqtəyə nəzarətin, girişə nəzarətin bəzi mühüm yerlərinin, eləcə də trasda olan mühüm yerlərin indikasiyasını verməlidir;

46.2.5. nəqliyyat vasitəsinin vəziyyətinin indikator qurğusu istifadə edilən intiqalın tipindən asılı olmayaraq işləməlidir;

46.2.6. nəqliyyat vasitəsinin indikator qurğusu əvəzedici qurğular sıradan çıxsa belə iş vəziyyətində qalmalıdır.

47. Kanat yollarının idarəetmə sistemi

47.1. Kanat yolları idarəetmənin mövcud olan başqa növlərindən asılı olmayaraq, operatorun kabinəsindən idarəetmə pultunun köməyi ilə işlək vəziyyətə gətirilməlidir.

47.2. Eyni vaxtda idarəetmənin yalnız bir növündən istifadə olunmalıdır. Hərəkətə başlama əmri yalnız bir idarəetmə sistemi tərəfindən verilməlidir.

47.3. Hərəkətin bir rejimindən digərinə və idarəetmənin bir növündən digərinə keçməsi kanat yolları dayandırıldıqdan sonra qısa müddət ərzində yerinə yetirilir.

47.4. Kanat yollarının idarəetmə sistemi nəzərdə tutulan bütün iş rejimlərində və istismar sənədlərində nəzərdə tutulduğu bütün xarici təsirlərdə onların istismarının təhlükəsizliyini təmin etməlidir.

47.5. Kanat yollarının idarəetmə sistemi kanat yolunun işində pozuntular barədə xəbərdarlıq edən vasitələrlə təchiz olunmalıdır.

47.6. Kanat yollarının işində pozuntular barədə xəbərdarlıq edən vasitələr personal tərəfindən məlumatın səhvsiz, həqiqi və tez qavranılmasını təmin etməlidir.

47.7. Kanat yollarının idarəetmə sistemi aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

47.7.1. əlverişli yerdə yerləşməlidir;

47.7.2. Azərbaycan dilində yazılara və anlaşılan işarələrə malik olmalıdır;

47.7.3. işçi personalın təhlükəli zonada olmasını tələb edən idarəetmə sistemləri istisna olmaqla, təhlükəli zonadan kənarda yerləşməlidir;

47.7.4. onların özündən asılı olmayaraq yerdəyişməsini istisna etməlidir.

47.8. Qəzalı dayanmanın idarəetmə sistemi aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

47.8.1. personal üçün eyniləşdirilməli və əlverişli olmalıdır;

47.8.2. rəngi, forması və ölçüləri ilə digər idarəetmə sistemlərindən fərqlənməlidir;

47.8.3. tormozu ötürücü şkivin üzərinə keçirmək yolu ilə kanat yollarını dayandırmalıdır;

47.8.4. işə salmadan personal tərəfindən başlanğıc vəziyyətə qaytarılmalıdır.

47.9. Operator pultunda, idarəetmə məntəqəsində, eləcə də kanat yollarının müşahidə məntəqələrində bu Qaydaların 3 nömrəli əlavəsinə uyğun olaraq indikator qurğuları quraşdırılmalıdır.

47.10. İndikator qurğuları elə quraşdırılmalıdır ki, xidmət edən personal kanat yollarının vəziyyəti haqqında daimi məlumata sahib olsun.

47.11. Müəyyən hallar istisna olunmaqla, indikator qurğuları üçün aşağıdakı rəng göstəriciləri müəyyən edilmişdir:

Qırmızı:	Qəza halı	Təhlükəli vəziyyət, təhlükəsiz dayanma
Sarı :	Normadan uzaqlaşma	Xəbərdarlıq, anormal vəziyyət barədə göstəriş
Yaşıl :	Norma , təhlükəsiz	Normal vəziyyət
Göy :	Təhlükəsizlik funksiyasının məcburi söndürülməsi	Tədbir görməyi tələb edir
Ağ/Boz /Qara	Neytral	Heç bir xüsusi mənası yoxdur, şübhəli vəziyyətlərdə

48. Asma və yerüstü kanat yollarında idarəetmə və tənzimləmə

48.1. Hərəkət yolunun idarə edilməsi ya avtomatik, ya da əl ilə həyata keçirilməlidir.

48.2. Kanat yolu dayandırılıdıqda, sürəti ötürmək üçün elektrik avadanlığı başlanğıc vəziyyətə gətirildikdə, işçi tormoz bağlandıqda və bütün stansiyalardan hazır olduqları barədə məlumat alındıqda hərəkətə başlamaq haqqında əmr verilməlidir:

48.3. Yalnız kanat yolu tam dayandıqdan sonra hərəkət istiqamətinin dəyişməsi barədə əmr verilməlidir.

48.4. Əks-istiqamətdə hərəkət zamanı hərəkətə başlamaq haqqında əmr alındıqdan sonra öz-özünə sürətin artması istisna olunur.

48.5. İdarəetmə sistemi həm normal iş rejimində olduğu kimi, həm də əks-istiqamətdə hərəkət zamanı maksimal buraxıla bilən sürətə nəzarət etməlidir.

48.6 Hərəkətin sürəti istər hərəkət başlamazdan əvvəl, istərsə də əks-istiqamətdə hərəkət zamanı idarəetmə məntəqəsindən təyin olunur və dəyişdirilə bilər. Bir neçə idarəetmə məntəqəsi olduğu halda sürətin dəyişdirilməsi imkanı bütün məntəqələr üçün nəzərdə tutulmalıdır.

48.7. Kreslolu kanat yollarında hərəkət zamanı sürətin dəyişməsi minmə-enmə meydançalarından yerinə yetirilməlidir.

48.8. Sürəti dəyişdikdən sonra onun əvvəlki rejimə qaytarılması yalnız eyni idarəetmə məntəqəsindən mümkündür.

48.9. Sürətin azaldılması üçün idarəetmə sisteminin əmrləri yalnız kanat yollarının dayandırılması istisna olunmaqla, digər əmrlərə nisbətən üstünlük təşkil etməlidir.

48.10. İdarəetmə pultundan verilən hazırlıq siqnalı aşağıdakı tələblərə uyğun olmalıdır:

48.10.1. yol işə hazırdırsa, idarəetmə sistemi daxilində işləməlidir;

48.10.2. kanat yollarının siqnalı ilə dayandırılmalıdır;

48.10.3. 30 saniyə ərzində hərəkətə başlamaq barədə siqnal gəlməyibsə, öz-özünə sönməlidir.

49. Kanat yollarının parametrlərinə nəzarət

49.1. Asma və yerüstü kanat yollarında aşağıdakı rejimlərin avtomatik nəzarəti təmin edilməlidir:

49.1.1. sürət artarkən bağlanılması;

49.1.2. rəqqaslı və pulsasiyaedici iş rejimli kanat yolları üçün giriş zonasına nəzarət;

49.1.3. trasda sürətə nəzarət (məsələn, dayaqlardan keçərkən);

49.1.4. giriş, çıxış zonalarında və açılan sıxacları olan dairəvi kanat yolları üçün nəqliyyat vasitəsinin stansiyalar üzrə keçdiyi zonalarda təhlükəsizlik funksiyaları;

49.1.5. işçi tormozların işə salınması;

49.1.6. qəza tormozlarının işə salınması;

49.1.7. qəza tormozlarının açılan klapanlarının artaraq işə salınması;

49.1.8. hərəkətin yavaşımasının izlənməsi.

49.2. Açılan sıxacları olan kanat yollarının təhlükəsizlik qurğuları aşağıdakı hissələrə nəzarət etməlidir:

49.2.1. dairəvi hərəkətli kanat yolları üçün stansiyalarda kabinələrin qapılarının bağlanılması və bloklanmasına;

49.2.2. rəqqaslı və yerüstü kanat yolları üçün kabinələrin (vaqonların) qapılarının bağlanılması və bloklanmasına;

49.2.3. trasda yerüstü kanat yollarının vaqon qapılarının bloklanmasına;

49.2.4. qatlanan və ya yerini dəyişən meydançaların və platformaların vəziyyətinə;

49.2.5. əl ilə idarə olunan platformaların qapılarının vəziyyətinə;

49.2.6. fiksasiyalı sıxacları olan kreslolu kanat yollarında sərnişinlərin vaxtında enməsinə.

49.3. Qoşulma-açılma zamanı aşağıdakılara nəzarət edilməlidir:

49.3.1. ilişmə sahəsinin qarşısında, eləcə də əks-istiqamətdə hərəkət zamanı sıxacın dodaqlarının açıq vəziyyətinə;

49.3.2. qoşulma-açılma sahəsində kanatın vəziyyətinə;

49.3.3. qoşulma prosesindən sonra, eləcə də əks-istiqamətdə hərəkət zamanı sıxacın dodaqlarının kanatı düzgün əhatə etməsinə;

49.3.4. kifayət qədər sıxıcı qüvvəyə (bu növ nəzarət qoşulma prosesindən əvvəl, bu proses zamanı və ondan sonra keçirilə bilər);

49.3.5. qoşulma prosesindən sonra, eləcə də əks-istiqamətdə hərəkət zamanı sıxacın kanatdan lazımi qaydada ayrılmasına.

49.4. Əsas yolun oxlarının vəziyyəti yoxlanılmalıdır.

49.5. Stansiyanın təhlükəsizlik qurğuları, stansiyanın girişində və ya çıxışında qoşulma-açılmanın parametrlərindən kənara çıxdıqda nəqliyyat vasitəsini dayandırmalıdırlar.

49.6. Hər bir kreslo (kabinə) sıxacı yolun trasına çıxmazdan əvvəl stansiya elektrik açarını keçdikdən sonra aşağıdakılar avtomatik yoxlanılmalıdr:

49.6.1. kanatı tutarkən dodaqların vəziyyətinin düzgünlüyü;

49.6.2. sıxıcı mexanizmin yolverilən vəziyyəti;

49.6.3. kanatın sıxılma qüvvəsinin kifayət qədər olması.

49.7. Dövriyyə şablonu hərəkət edən kreslo (kabinə) arabacığına toxunduqda və ya sıxac kanat boyunca sürüşdükdə yolun hərəkəti avtomatik dayandırılmalıdır. Bu halda stansiyanın konstruksiyası nasaz kreslonun (kabinənin) yolun trasına çıxmasının qeyri-mümkünlüyünü təmin etməlidir.

50. Sürətlənməyə və tormozlanmaya nəzarət

50.1. Qoşulma və açılma sahələrində sürətlənmə və tormozlanma zamanı təcil 1,5 m/s2-dən çox olmamalıdır.

50.2. Sıxac kanata bağlanan zaman sıxacın və hərəkət edən kanatın sürətlər fərqi 0,3 m/s-dən çox olmamalıdır.

50.3. Sürətlənmə və tormozlanma qurğularının hərəkət sürəti və istiqaməti kanatın hərəkəti ilə uyğunlaşdırılmalıdır.

50.4. Sürətlənmə və tormozlanma qurğuları kanat yolu dayandıqda nəqliyyat vasitəsinin əsas yol üzrə icazəsiz hərəkətinə mane olmalıdır.

50.5. Sürətlənmə və tormozlanma qurğuları qəza intiqalından istifadə zamanı işləməlidir.

50.6. Sürətlənmə və tormozlanma qurğuları nasaz olduğu halda sərnişinlərin təxliyyə edilməsi prosesinin keçirilməsi təmin edilməlidir.

50.7. Sürətlənmə və tormozlanma qurğuları onların işinə mane ola biləcək hava şəraitinin təsirindən qorunmalıdır.

51. Kanat yollarında nəqliyyat vasitəsi vahidləri ilə açılan sıxaclar arasındakı məsafəyə nəzarət

51.1. Hər stansiyada trasda nəqliyyat vasitəsi vahidləri arasında minimal buraxıla bilən məsafəni təmin edən qurğular nəzərdə tutulmalıdır.

51.2. Yolun sürətindən və nəqliyyat vasitəsinə düşən yükdən asılı olmayaraq nəqliyyat vasitələri arasında məsafə saxlanmalıdır.

51.3. Minimum olaraq stansiyaların birində məsafənin indikasiya qurğusu olmalıdır. Məsafənin indikasiya qurğusu yalnız bir stansiyada olarsa, nəqliyyat vasitəsinin digər stansiyalardan keçməsi elə yerinə yetirilməlidir ki, onlar arasındakı məsafənin dəyişməsinə yol verilməsin.

51.4. Aşağıdakı məsafələrə nəzarət edilməlidir:

51.4.1. trasda nəqliyyat vasitəsi vahidləri arasında minimal buraxıla bilən;

51.4.2. stansiyalarda nəqliyyat vasitəsi vahidləri arasında kifayət qədər təhlükəsiz olan.

52. Kresloların kabinə-örtük qapılarının bağlanıb-açılmasına nəzarət

52.1. Açılan sıxacları olan kanat yollarının bağlı nəqliyyat vasitəsində örtüklərin bağlama qurğusu minmə zonasının sonunda və sürətlənmə qurğusundan əvvəl yerləşdirilməlidir. Qapılar yalnız nəzərdə tutulan sürətlə tormozlanma qurğusunu keçdikdən və enmə zonasına çatdıqdan sonra tam açılmalıdır.

52.2. Kreslolar qoruyucu örtüklərlə təchiz olunduğu halda avtomatik açılıb-bağlanılma qurğuları nəzərdə tutulmalıdır. Kreslolarda sərnişinlər olmayan zaman bağlanılma prosesi avtomatik baş verməlidir və örtüklər trasda açılmağa qarşı fiksasiya olunmalıdırlar. Əgər sərnişinlər olan kresloların örtükləri avtomatik bağlanırsa, o zaman bu daşınan sərnişinlər üçün təhlükəli olmamalıdır. Əgər sərnişinlər minik meydançasındadırlarsa, kresloların qoruyucu örtükləri tam açıq olmalıdır. Əgər kresloların örtüklərinin açılıb-bağlanılma qurğusu əks-istiqamətdə kanat yollarının hərəkətinə imkan vermirsə, o zaman onlar açılmalıdır (istismardan çıxarılmalıdır).

53. Elektrik avadanlığı

53.1. Kanat yolları bütün enerji mənbələrindən ayrılması üçün vasitələrlə təchiz olunmalıdır.

53.2. İşəsalma qurğusu elektrik cərəyanını kəsməli, qəza işıqlandırması və informasiyanın mühafizəsi dövrələri istisna olunmaqla, qalan bütün elektrik dövrələrindən gərginliyi tam aradan qaldırmalıdır.

53.3. Əsas elektrik qidalanma mənbəyinin sıradan çıxması kanat yollarının təhlükəsizlik sisteminə təsir etməməlidir. Bu halda qəza intiqalının istifadə edilməsi təmin olunmalıdır.

53.4. Enerji təchizatının tam və ya hissə-hissə kəsilməsi və sonradan bərpa olunması, eləcə də enerji təchizatı idarəetmə dövrəsinin zədələnməsi aşağıdakıların yaranmasına səbəb olmamalıdır:

53.4.1. enerji təchizatı bərpa olunduqdan sonra kanat yollarının öz-özünə işə salınması;

53.4.2. dayanma barədə verilən əmrin yerinə yetirilməməsi;

53.4.3. qoruyucu qurğuların səmərəliliyinin aşağı düşməsi.

53.5. Təhlükəsizliyin müxtəlif funksiyalarının yalnız ayrı-ayrılıqda və ya funksional qruplar üzrə söndürülməsinə yol verilir.

53.6. Təhlükəsizlik funksiyalarının söndürülməsi yalnız elektrik açarı və ya kommutatorun köməyi ilə yerinə yetirilməlidir.

53.7. Asma və yerüstü kanat yolları üçün təhlükəsizlik funksiyaları söndürülən zaman hərəkətin idarə edilməsi yalnız operatorun pultundan həyata keçirilməlidir.

53.8. Təhlükəsizlik funksiyalarının söndürülməsi işıq siqnalizasiyası ilə müşayiət olunmalıdır.

53.9. Əks-istiqamətdə hərəkət zamanı asma və yerüstü kanat yolları üçün bir və ya bir neçə təhlükəsizlik funksiyalarının hissə-hissə və yaxud tam söndürülməsinə icazə verilir.

53.10. Asma kanat yollarının stansiyaları ildırıma qarşı qurğularla təchiz olunurlar. Metal konstruksiyalar, daşıyıcı-dartıcı kanat asma kanat yollarının stansiyalarının yerlə birləşdirmə qurğuları ilə birləşdirilir.

53.11. Daşıyıcı və gərici kanatlar arasındakı tökmə muftalar elektrik qısaqapanmalı olmalıdır.

53.12. Dayaqlar yerlə birləşdirilməlidir.

53.13. İldırımdan mühafizə qurğuları nəzarət, məlumatların məsafədən ötürülməsi qurğuları və telefonla təchiz olunmalıdır.

53.14. Daşıyıcı-dartıcı kanatın və kanat yollarının nəqliyyat vasitəsinin yerlə birləşdirilməsi üçün tarazlaşdırıcı roliklərin futerlənməsindən və cərəyan keçirən materialdan hazırlanmış hərəkət təkərlərindən istifadə etməyə icazə verilir, ya da ayrıca metal roliklər və hərəkət təkərləri quraşdırılır. Yerüstü kanat yollarının nəqliyyat vasitəsi yerlə birləşdirilməlidir.

53.15. Kanat yollarının daşıyıcı-dartıcı və dartıcı kanatları uzunmüddətli işsiz dayanmalar zamanı taxılıb-çıxarılan ştanqanın köməyi ilə yerlə birləşdirilməlidir. Bu zaman işə salınma istisna olunmalıdır.

53.16. Təhlükəsizlik funksiyalarını, rabitəni idarə və təmin etmək üçün elektrik dövrələri aşağıdakı hallarda əsas elektrik açarına qoşula bilər:

53.16.1. başqa elektrik dövrələrindən ayrıdırsa;

53.16.2. özünün əsas elektrik açarı vasitəsilə qidalandırıcı qurğudan söndürülə bilərsə.

53.17. Texniki xidmət göstərmək üçün təyin olunan elektrik dövrələri əsas elektrik açarının qabağında qoşulmalı və digər elektrik dövrələrindən açılmalıdır.

53.18. Əsas elektrik açarları bir-birinin yanında yerləşdirilir, üzərlərinə kanat yollarının hansı hissəsinin söndüyünü, əl ilə söndürüldüyünü birmənalı başa düşməyə imkan verən dayanıqlı, aydın işarələr yazılır.

53.19. Əsas elektrik açarları ayrıca bağlanan və ya elektrik şkafında quraşdırılır.

53.20. Fiderdən gərginliyin verilməsi açarlı elektrik açarının köməyi ilə həyata keçirilməlidir.

53.21. İdarəetmə elementləri açarlı elektrik açarları şəklində hazırlanmalıdır. Bu elementlərin köməyi ilə təhlükəsizlik funksiyaları dayandırılmalıdır.

53.22. Operativ dövrələri qidalandırmaq üçün akkumulyator batareyalarından istifadə olunduğu halda aşağıdakılara nəzarət edilməlidir:

53.22.1. cərəyan və gərginlik;

53.22.2. əsas qidalanma qovşağından qalvanik açılma;

53.22.3. birləşdirici klemmaların örtüklə qorunması;

53.22.4. enerji ehtiyatı səviyyəsi.

53.23. Profilaktik işləri yerinə yetirmək üçün elektrik açarı və qəza dayandırma düyməciyi əlverişli (asan əlçatan) yerdə olmalı və markalanmalıdır.

53.24. Asma və yerüstü kanat yollarında profilaktik işlər görmək üçün elektrik açarları aşağıdakı yerlərdə bilavasitə personalın yaxınlığında olmalıdır:

53.24.1. maşında;

53.24.2. bütün stansiyalarda və aralıq dayanacaqlarda hərəkətli mexaniki qurğuların yaxınlığındakı profilaktik meydançalarda və platformalarda;

53.24.3. nəqliyyat vasitələrinin idarəetmə pultlarında;

53.24.4. idarəetmə postunda.

53.25. Asma və yerüstü kanat yollarında qəza dayandırma düyməsi bilavasitə aşağıdakı yerlərdə personalın yaxınlığında yerləşdirilməlidir:

53.25.1. idarəetmə postunda;

53.25.2. platformalarda;

53.25.3. aralıq dayanacaqlarda;

53.25.4. stansiyalarda;

53.25.5. nəqliyyat vasitəsinin idarəetmə pultunda;

53.25.6. müşayiət edən personal olmadan işləyən rəqqaslı və yerüstü kanat yollarının nəqliyyat vasitəsində.

53.26. Yedəkli kanat yollarında profilaktik işlər görmək üçün intiqalda, ötürücü və dövrələmə şkivlərə aparan nərdivanların (pilləkənlərin) hər birində və dairəvi stansiyanın idarəetmə məntəqəsində tək-tək elektrik açarı quraşdırılmalıdır.

53.27. Yedəkli kanat yollarında qəza dayandırma düyməsi idarəetmə məntəqələrində, kənara çıxan düymələr isə xidmət edən personal üçün təyin edilmiş yerlərdə, həmçinin minmə-enmə yerlərinin bilavasitə yaxınlığında quraşdırılır.

53.28. Asma və yerüstü kanat yollarının stansiyaları arasında rabitəni təmin etmək üçün hava xətti və ya siqnal kabeli şəklində telefon xətti olmalıdır.

53.29. Dayaqlardakı elektrik açarlarına kabel şəbəkəsini çəkmək üçün onlar qısaqapanmadan qorunmalıdır.

53.30. Kanat yollarının nasazlığı barədə siqnal nasazlıq aradan qaldırıldıqdan sonra əl ilə dayandırılmalıdır.

53.31. Kanat yollarının bütün növləri motosaat sayğacı ilə təchiz olunmalıdır.

53.32. Asma kanat yollarının daha çox küləyin təsirinə məruz qalan dayağında anemometr quraşdırılmalıdır. Küləyin gücü pasportda göstərilmiş, yolverilən həddə çatdıqda idarəetmə pultuna siqnal verilməlidir.

53.33. Asma və yerüstü kanat yollarında nəqliyyat vasitələri hərəkətə hazır olduğu zaman istismara hazırlıq və hərəkətin başlanması barədə siqnal verilməlidir.

53.34. Asma və yerüstü kanat yollarının stansiyaları, aralıq stansiyalar daxil olmaqla sabit telefon rabitəsi ilə təchiz olunmalıdır. Xidmət edən personalın müşayiət etdiyi nəqliyyat vasitəsi də bu rabitə qurğusuna qoşulmalıdır.

53.35. Asma və yerüstü kanat yollarında elektrik enerjisi kəsildiyi halda, trasda təhlükəsizlik qurğuları və ya qəza dayandırma qurğusu işə düşdüyü halda telefon rabitəsi işlək vəziyyətdə olmalıdır.

53.36. Kanat yollarının təhlükəsizlik funksiyaları tam və ya qismən söndüyü halda telefon rabitəsi işlək vəziyyətdə qalmalıdır.

53.37. Yedəkli kanat yollarında stansiyalar arasında sabit rabitə təmin olunmalıdır.

54. Kanat yollarının hazırlanması, quraşdırılması və sazlanması zamanı tələblər

54.1. Kanat yollarının vacib detallarında xarici qüsurların olub-olmaması yoxlanılır. Kanat yollarının qaynaq birləşmələrində, eləcə də tökmə və döymə detallarında materialların dağıtmadan yoxlama üsulları ilə daxili qüsurların olub-olmaması yoxlanılır və yoxlama laboratoriyasında alınan nəticələr yoxlamanı yerinə yetirən müəssisə tərəfindən sənədlə təsdiqlənir.

54.2. Kanat yollarının metaldan olan detalları korroziyaya davamlı materiallardan hazırlanmalıdır. Taxta konstruksiyalar antiseptik maddə ilə emal edilir və rənglənir.

54.3. Kanat yollarının metal konstruksiyalarının və avadanlığının hazırlanması üçün materiallar kanat yolları üzrə normativ sənədlərdə verilmiş hesablamalara uyğun olmalıdır. Materialların keyfiyyəti uyğunluq sertifikatları ilə təsdiq olunmalı və giriş nəzarətində yoxlanılmalıdır. Sertifikatı olmayan materialların tətbiq edilməsi qadağandır.

54.4. Metal konstruksiyalar korroziyanın təsirindən qorunmalıdır.

54.5. Açıq havada quraşdırılan metal konstruksiyalarda qalınlığı 4 mm-dən az olmayan açıq və qalınlığı 2,5 mm-dən az olmayan bağlı prokat metal profili tətbiq edilməlidir.

54.6. Bağlı profildən hazırlanmış dayaqların metal konstruksiyalarına atmosfer yağıntıları düşməməlidir. Bundan əlavə konstruktiv olaraq drenaj nəzərdə tutulmalıdır.

54.7. Bolt birləşmələri aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

54.7.1. əvvəlcədən dartılmış, möhkəmlik sinfi 8,8-dən az olmamalıdır;

54.7.2. bolt birləşmələrinin deşikləri burğu ilə deşilməlidir;

54.7.3. öz-özünə açılan olmamalıdır.

54.8. Kanat yollarının metal konstruksiyalarının qaynağı kanat yolları üzrə normativ sənədlərdə verilmiş tələblər nəzərə alınaraq yerinə yetirilməlidir. Qaynaq olunan materiallar əsas metalın aşağı hədd göstəricilərindən az olmayan metal tikişi və qaynaq birləşmələrinin mexaniki xassələrini təmin etməlidir.

54.9. Qaynaq birləşmələri attestasiyadan keçmiş personal tərəfindən yerinə yetirilməlidir.

54.10. İşçi meydançaları məhəccərlə təchiz edilməlidir. Məhəccər iş yerinin qarşı tərəfində və dirəklərdə yerləşdirilməlidir. İş meydançalarında texniki xidmət göstərilməsi üçün lazım olan detallar əlçatan yerdə olmalıdır.

54.11. Dayaqlarda işçi meydançaları quraşdırılan zaman xilasetmə işlərinin keçirilməsi üzrə tələblər nəzərə alınmalıdır.

54.12. İşçi meydançalarının eni 0,5 m-dən az olmamalıdır, yedəkli kanat yolları üçün ən azı 0,35 m enin olmasına yol verilir.

54.13. İşçi meydançalarında üzərində çalışan insanların, yükqaldırma qabiliyyəti 1kN-dan az olmayan fərdi mühafizə vasitələri ilə bağlanılma (fiksasiya edilmə) imkanı nəzərdə tutulmalıdır.

54.14. Məhəccərin hündürlüyü 1,0 m-dən az, ayrı-ayrı məhəccərlər arasındakı məsafə 0,12 m-dən çox olmamalıdır.

54.15. İşçi meydançalarının mailliyi 6°-dən çox olmamalıdır.

54.16. Pilləkənli (nərdivanlı) işçi meydançalarının ayrı-ayrı elementləri arasındakı üfüqi məsafə 0,05 m, şaquli məsafə isə 0,3 m-dən çox olmamalıdır.

54.17. Kanat yolları stansiyalarında yer azlığına və ya təhlükəsizliyi təmin etmə səbəblərinə görə stasionar nərdivanları quraşdırmaq mümkün deyilsə, söykəmə nərdivanlardan istifadə etməyə icazə verilir.

54.18. 10 m-dən yuxarı hündürlükdə qaldırıcı pilləkənlər (nərdivanlar) yıxılmaqdan qorunmaq üçün bütün uzunluğu boyunca qoruyucu vasitələrlə təchiz olunmalıdır.

54.19. Qaldırıcı pilləkənlərdə mailliyi üfüqi xəttə nəzərən 80°-dən yuxarı olan, 15 m-dən çox hündürlükdə istirahət üçün meydança nəzərdə tutulmalıdır.

54.20. Əgər iki xidmətedici meydança arasındakı hündürlük fərqi 0,5 m-dən çoxdursa, o zaman aralıq pilləkənlər nəzərdə tutulmalıdır.

54.21. Piyadalar üçün kiçik körpülərin eni ən azı 0,5 m olmalı və məhəccərlə təchiz edilməlidir.

54.22. Dayaqlarda və stansiyalarda profilaktik işlər aparmaq üçün kanatın qaldırılması üçün qurğular quraşdırılmalıdır. Əgər daşıyıcı dayaqlarda texnoloji traverslərin olması və ya sıxıcı dayaqların aşağı hissəsində dayaq deşikləri nəzərdə tutulmuşdursa, o zaman tələblər yerinə yetirilmiş hesab edilir.

54.23. Kanat yollarının, onun hissələrinin, detallarının daşınması və saxlanılması istismar sənədlərinin tələbləri nəzərə alınaraq həyata keçirilir.

54.24. Kanat yollarının quraşdırılması istehsalçı müəssisənin quraşdırılma üzrə təlimatına uyğun olaraq həyata keçirilir.

54.25. Kanat yollarının trası və tikinti hissəsi layihəyə, metal konstruksiyaya və istehsalçı müəssisənin texniki sənədlərinə uyğun olmalıdır.

54.26. Kanat yolunun avadanlığının və elementlərinin quraşdırılma üçün qəbulu düyünlərə və detallara ayrılmadan vizual müayinə vasitəsilə həyata keçirilir. Bu halda aşağıdakılar yoxlanılmalıdır:

54.26.1. kanat yolunun avadanlığının və elementlərinin keyfiyyətini təsdiq edən sənədlərin olması;

54.26.2. layihə spesifikasiyaları üzrə avadanlığın dəstləşdirilməsi;

54.26.3. avadanlığın işçi cizgilərə uyğun olması;

54.26.4. zədələrin, sınmaların, çatların, metalda boşluqların və digər görünən qüsurların olmaması;

54.26.5. plombların olması;

54.26.6. istehsalçı müəssisə tərəfindən tədarük edilən alətlərin və qurğuların olması.

54.27. Dəstləşdirilməyən və ya işçi cizgilərə uyğun olmayan avadanlıq quraşdırılmaya qəbul edilmir.

54.28. Kanatı açarkən və dayaqlar üzərinə qaldırarkən ona xarici baxış keçirilməlidir. Kanat çıxdaşetmə normalarına uyğun olaraq yararsız hesab edilir.

54.29. Daşıyıcı, daşıyıcı-dartıcı və dartıcı kanatların dartıcı qurğusunun gediş yolu yükün və gözlənilən temperaturun dəyişməsindən, kanatın elastik və qalıq uzanmasından yaranan ən böyük sallanmalar fərqi nəzərə alınaraq hesablama ölçüsünə uyğun olmalıdır.

54.30. Təhlükə potensiallı obyektin sahibi kanat yollarını istismara buraxana qədər onların texniki təhlükəsizlik ekspertizasının keçirilməsini təmin edir, aşağıdakı sənədlərin olmasını və dəstləşdirilməsini yoxlayır:

54.30.1. kanat yollarının pasportu;

54.30.2. kanatlara aid sertifikatlar;

54.30.3. kanatların və muftaların bağlanılmasına aid aktlar;

54.30.4. kanatların bir-birinə bağlanılmasına aid aktlar;

54.30.5. daşıyıcı kanatın sallanmasının ölçülməsinə aid aktlar;

54.30.6. tarazlaşdırıcı yükün çəkilməsinə aid aktlar;

54.30.7. nəqliyyat vasitələrinin sınaq aktları;

54.30.8. bünövrə üzərində stansiyaların və dayaqların metal konstruksiyalarının bərkidilməsi barədə aktlar;

54.30.9. bünövrələrin və dayaq konstruksiyalarının qəbulu aktları;

54.30.10. hidravlik sistemlərin sınaq aktları;

54.30.11. stansiya avadanlığının sınaq aktları;

54.30.12. ildırımdan qorunma sınaqlarının aktları;

54.30.13. yerləbirləşdirmə dövrələrinin sınaq aktları;

54.30.14. kanat yollarının istismar təlimatı.

54.31.Təhlükə potensiallı obyekt sahibi kanat yollarının istismara buraxılmasının mümkünlüyü barədə qərar qəbul edilməsi məqsədilə aşağıdakı tərkibdə komissiya təşkil edir:

54.31.1. komissiyanın sədri – kanat yollarının sahibinin səlahiyyətli nümayəndəsi;

54.31.2. komissiya üzvləri:

54.31.2.1. kanat yollarının layihəsini hazırlayan müəssisənin nümayəndəsi;

54.31.2.2. kanat yollarını quraşdıran müəssisənin nümayəndəsi;

54.31.2.3. tikinti işlərini yerinə yetirən müəssisənin nümayəndəsi;

54.31.2.4. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin nümayəndəsi.

54.32. Komissiya tərəfindən aşağıdakılar əsasında kanat yollarının istismara buraxılmasının mümkünlüyü barədə akt tərtib edilir:

54.32.1 kanat yollarında yoxlama baxışının müsbət nəticələri;

54.32.2 yerinə yetirilən tikinti-quraşdırma və sazlama işlərinin bu Qaydaların və istismar sənədlərinin tələblərinə uyğunluğu;

54.32.3 texniki təhlükəsizlik üzrə müsbət ekspertiza rəyi.

54.33. Kanat yolunun istismara buraxılmasının mümkünlüyü barədə aktın nümunəsi bu Qaydaların 4 nömrəli Əlavəsində verilmişdir.

55. Təhlükə potensiallı obyektlərin dövlət reyestrində qeydiyyat

55.1. Kanat yolları təhlükə potensiallı obyekt kimi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 25 oktyabr tarixli, 167 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Təhlükə potensiallı obyektlərin dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməsi Qaydası”na müvafiq olaraq təhlükə potensiallı obyektlərin dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməlidir.

55.2. Qeyd edilən Qaydaya müvafiq olaraq, kanat yollarının dövlət reyestrində qeydiyyatı Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.

55.3. “Təhlükə potensiallı obyektlərin dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməsi Qaydası”nın 6-cı hissəsinə əsasən kanat yolları onların istismarına başlanıldığı gündən ən geci 30 gün müddətində dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməlidir. Dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməsi üçün kanat yolunu səciyyələndirən məlumatlar Fövqəladə Hallar Nazirliyinin müəyyən etdiyi tələblərə uyğun sənədləşdirilərək qeydiyyat orqanına təqdim edilməlidir.

55.4. Dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilməsi üçün təhlükə potensiallı obyektin sahibi aşağıdakı məlumatları göstərir:

55.4.1. kanat yolunun adı;

55.4.2. istehsalçı müəssisənin adı,

55.4.3. kanat yolunun layihə nömrəsi;

55.4.4. kanat yolunun pasportuna uyğun xarakteristikası;

55.4.5. kanat yolunun quraşdırılma tarixi.

56. Kanat yollarının istismarının təşkili

56.1. “Texniki təhlükəsizlik haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 12-ci maddəsinə əsasən kanat yollarının istismarı zamanı hüquqi və fiziki şəxslər texniki tәhlükәsizlik tələblərinə riayət olunmasına nəzarəti Fövqəladə Hallar Nazirliyinin müəyyən etdiyi tələblərə uyğun təşkil etməli və həyata keçirməlidirlər.

56.2. İstismara qəbul edilən kanat yolları Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2002-ci il 8 iyul tarixli 102 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Təhlükə potensiallı obyektlərdə istehsal və istifadə olunan texniki qurğulara və avadanlıqlara sertifikatın verilmə Qaydaları”na müvafiq olaraq sertifikatlaşdırılır. Sertifikatlaşdırma Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən aparılır.

56.3. Kanat yollarını istismar edən hüquqi və fiziki şəxslər texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin təşkili və onun həyata keçirilməsi səlahiyyəti verilmiş işçilər barəsində Fövqəladə Hallar Nazirliyinə məlumat verməlidir.

56.4. Təhlükə potensiallı obyektlərin istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxs tərəfindən aşağıdakılar əsasında kanat yollarının istismara buraxılması haqqında qərar qəbul edilir:

56.4.1. kanat yollarının layihə sənədləri barədə texniki təhlükəsizlik üzrə müsbət ekspertiza rəyi;

56.4.2. kanat yollarının istismara buraxılmasının mümkünlüyü barədə akt.

56.5. Kanat yollarının istismara buraxılması barədə qeyd kanat yollarının pasportuna yazılır.

56.6. Kanat yollarının istismarı bu Qaydaların tələblərinə və istismar sənədlərinə uyğun olaraq həyata keçirilməlidir.

56.7. İşləməsinə mane olmayan küləyin yolverilən sürəti kanat yollarının pasportunda göstərilməlidir. Küləyin sürətinə aid belə göstərişlər olmadığı halda, yolun istismarı zamanı küləyin sürəti 15 m/s-dən çox olmamalıdır.

56.8. Kanat yollarının və onun strukturunun istifadə olunduğu təhlükə potensiallı obyekt istismar olunarkən texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarəti xidmətinin sayı kanat yollarını istismar edən müəssisə (təşkilat) tərəfindən müəyyən edilir.

56.9. İstismar edən müəssisə (təşkilat) xidmət göstərmək, təmir etmək, müstəqil və ya ixtisaslaşdırılmış təşkilatları cəlb etməklə texniki müayinə yolu ilə kanat yollarının saz vəziyyətdə saxlanılmasını təmin etməlidir.

56.10. Təhlükəsiz istismar şəraitini təmin etmək məqsədi ilə kanat yollarının quraşdırıldığı təhlükə potensiallı obyekti istismar edən təşkilat aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:

56.10.1. kanat yollarının istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsləri təyin etmək;

56.10.2. kanat yollarının saz vəziyyətdə saxlanılmasına və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsləri təyin etmək;

56.10.3. kanat yollarını idarə etmək, ona xidmət göstərmək və təmir etmək üçün ixtisaslı personalı təyin etmək;

56.10.4. kanat yollarına vaxtaşırı baxış keçirilməsini, texniki xidmət göstərilməsini və təmirini təşkil etmək;

56.10.5. kanat yollarında olan sərnişinlərə vizual müşahidəni həyata keçirmək üçün ixtisaslı personalı təyin etmək;

56.10.6. kanat yollarına xidmət edən personalın hazırlıq keçməsini və vaxtaşırı biliklərinin yoxlanılmasını təmin etmək;

56.10.7. kanat yollarının istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsləri vəzifə təlimatları ilə, texniki təhlükəsizlik tələblərini müəyyən edən normativ aktlarla, təhlükə potensiallı obyektlərdə işlərin aparılma qaydaları ilə, personalı isə istehsal təlimatları ilə təmin etmək;

56.10.8. kanat yollarının istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxslər tərəfindən kanat yollarının saz vəziyyətinin və təhlükəsiz istismarının, bu Qaydaların tələblərinin, vəzifə təlimatlarının, personal tərəfindən isə istehsal təlimatlarının yerinə yetirilməsini təmin etmək.

56.11. Kanat yolları aşağıdakı hallarda sərnişin daşınması üçün təyinatı üzrə istifadə olunur:

56.11.1. yoxlama yerinə yetirildikdə və kanat yolları sınaq üçün işə salındıqda;

56.11.2. personal iş yerində olduqda;

56.11.3. kanat yollarında təhlükəsiz sərnişin daşınma şərtləri yerinə yetirildikdə.

56.12. Kanat yollarının idarəetmə pultunda daim operator olmalıdır.

56.13. Təhlükəsizlik qurğusunun işə düşməsi nəticəsində kanat yolları dayandırıldıqdan sonra onun hərəkətinin bərpa edilməsi yalnız operator idarəetmə pultundan həyata keçirilməlidir.

56.14. Kanat yollarında sərnişinlərin minib-enmələri üçün bağlı olan aralıq stansiyalar olduğu halda aşağıdakı təbirlər görülməlidir:

56.14.1. sərnişinlər sonuncu stansiyalarda bu barədə məlumatlandırılmalıdırlar;

56.14.2. sərnişinlərin minib-enmələri üçün bağlı olan aralıq stansiyalarda, yaxşı görünən yerdə elan asılmalıdır;

56.14.3. sərnişinlərin aralıq stansiyalara daxil olmasının qarşısı alınmalıdır.

56.15. Kanat yollarının işi başa çatdıqda personal sərnişinlərin nəqliyyat vasitəsini tərk etmələrini təmin etməlidir.

56.16. Kanat yollarında qəza və ya hadisə baş verdiyi halda kanat yolları dərhal dayandırılmalı və bu barədə kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsə məlumat verilməlidir. Dayandırılma faktı və növbənin təhvil verilməsi kanat yolunun işinin uçotu və növbənin təhvil verilməsi jurnalında (nümunəsi 5 nömrəli Əlavədə verilmişdir) qeyd olunmalıdır.

56.17. Kanat yollarında nasazlığın aradan qaldırılması və görülən tədbirlər baxış və təmir jurnalında (nümunəsi 6 nömrəli Əlavədə) qeyd edilir. Kanat yollarının dayandırılma səbəblərinin araşdırılması nəticəsində kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxs istismarın sonradan bərpa olunmasına və ya xilasetmə əməliyyatı planının həyata keçirilməsinə dair qərar qəbul edir. Yalnız dayanmanın səbəbləri aşkar olunduqdan, yoxlanıldıqdan və aradan qaldırıldıqdan sonra kanat yollarının işi bərpa edilir.

56.18. Kanat yolları gecə vaxtı istismar olunduğu halda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün işıqlandırma nəzərdə tutulmalı və həmçinin aşağıdakı tədbirlər görülməlidir:

56.18.1. sərnişinlərin minmə-enmə stansiyalarında istismar işıqlandırmasında dayanmalar olduğu halda qəza işıqlandırması ilə təmin olunurlar;

56.18.2. istismar və qəza işıqlandırılması nəqliyyat vasitəsinin stansiyaya yaxınlaşdığı və yavaşıdığı zonalarda işıqlandırmasını təmin edir;

56.18.3. yedəkli kanat yollarının xizəksürmə cığırı bütün yol boyunca işıqlandırılmalıdır;

56.18.4. nəqliyyat vasitəsinin ötüb keçdiyi dayaqların bir hissəsi işıqlandırılır;

56.18.5. kreslolardan başqa asma kanat yollarının nəqliyyat vasitəsi də daxili işıqlandırmaya malik olmalıdır.

56.19. Aşağıdakı hallarda kanat yollarının istismarına yol verilmir:

56.19.1. kanat yollarının konstruksiyası, onun elementləri, binasının tərkib hissələri bu Qaydalara uyğun olmadıqda;

56.19.2. baxış keçirmə, yoxlama və ya müayinə zamanı aradan qaldırılması mümkün olmayan və kanat yollarının təhlükəsiz istismarına təsir edən nasazlıqlar baş verdikdə;

56.19.3. kanatlar normadan artıq yeyildikdə;

56.19.4. tormozlarda nasazlıq olduqda;

56.19.5. cihazlarda, təhlükəsizlik qurğularında, siqnalizasiyada, rabitədə və qoruyucu qurğularda nasazlıq olduqda;

56.19.6. istismar müddəti keçdikdə;

56.19.7. texniki müayinənin vaxtı keçdikdə;

56.19.8. texniki xidmət yerinə yetirilmədikdə;

56.19.9. metal konstruksiyalarda və avadanlığın elementlərində çatlar olduqda;

56.19.10. müəyyən olunmuş qaydada bilikləri yoxlanılmış personal olmadıqda;

56.19.11. Meteoroloji şərait istismar sənədlərinin tələblərinə uyğun gəlmədikdə.

57. Nizamlama işləri

57.1. Kanat yolları və onun elementləri istismar olunarkən nizamlama işləri istismar sənədlərinə uyğun olaraq həyata keçirilməlidir.

57.2. Nizamlama zamanı profilaktik xidmət, yoxlama, təftiş və cari təmir işləri yerinə yetirilir.

57.3. Profilaktik xidmətə detalların təmizlənməsi, konservasiyası, yağlanması, dəyişdirilməsi və tənzimlənməsi daxildir.

57.4. Təftiş işlərinə detalların, düyünlərin, konstruksiyaların və bütövlükdə kanat yollarının ölçmələrinin aparılması, yoxlanılması və faktiki vəziyyətinin müəyyən edilməsi daxildir. Təftiş işləri istismarçı təşkilat tərəfindən həyata keçirilir.

57.5. Gündəlik yoxlamalara aşağıdakılar daxildir:

57.5.1. gərilmə sisteminin işinin yoxlanılması;

57.5.2. məlumat lövhələrinin və işarələrinin vəziyyətinin yoxlanılması;

57.5.3. metereoloji şərait haqqında (buz bağlama, qar, külək) məlumatın yoxlanılması;

57.5.4. anemometrlərin işinin yoxlanılması;

57.5.5. mexaniki bloklama qurğularının işinin yoxlanılması (bu qurğuların qırov, buz və ya yad cisimlə bloklanması fərziyyəsi varsa);

57.5.6. kanat yollarında rabitə vasitələrinin işinin yoxlanılması;

57.5.7. kanat yollarının normal işinə xas olmayan istənilən səs-küyün, qıcırtının və səslərin aşkar edilməsi;

57.5.8. nəqliyyat vasitəsinin vizual yoxlanılması;

57.5.9. minmə-enmə zonalarında yerləşən dayanma elektrik açarlarının işinin yoxlanılması;

57.5.10. kanat yollarının hərəkət sürətinin dəyişməsi ilə idarəetmə aparatının işinin yoxlanılması;

57.5.11. idarəetmə şkaflarının işinin yoxlanılması;

57.5.12. meydançanın səthi ilə oturacağın səthi arasındakı məsafənin yoxlanılması da daxil olmaqla, minmə-enmə meydançalarının yoxlanılması;

57.5.13. kanat yolları üçün ətraf mühitin təhlükələrinin olmaması.

57.6. Kanat yollarını sınaq üçün işə salarkən vizual olaraq aşağıdakılar yoxlanılır:

57.6.1. dayaqların, kanatların vəziyyəti, tarazlaşdırıcıların roliklərinin istiqaməti və fırlanması;

57.6.2. nəqliyyat vasitələrinin xətti qurğular və şkivlərlə yanaşı sərbəst keçməsi;

57.6.3. xətti qurğularda istismar üçün təhlükəli ola biləcək buzlaşmanın, qarın və başqa maneələrin olmaması;

57.6.4. Kanat yollarının trasında nəzərdə tutulmuş və oxunan məlumat işarələrinin və lövhələrinin olması.

57.7. Kanat yolları sınaq üçün işə salınarkən nəqliyyat vasitəsinin hər sıxacı stansiyadan keçməlidir.

57.8. İstismar zamanı gündəlik olaraq aşağıdakılar yoxlanılmalıdır:

57.8.1. kanat yollarının normal işi üçün xas olmayan səs-küyün (gurultu), qıcırtının və səslərin olması;

57.8.2. iqlim şəraitinin dəyişməsi;

57.8.3. stansiyalarda intiqalın, şkivlərin və roliklərin işinin rəvanlığı;

57.8.4. minmə-enmə zonalarının vəziyyəti;

57.8.5. stansiya üzrə nəqliyyat vasitəsinin keçməsi;

57.8.6. nəqliyyat vasitəsində zədələrin olmaması.

57.9. Kanat yollarının həftəlik yoxlamalarına aşağıdakılar daxildir:

57.9.1. intiqalın, drenaj çıxışlarının və nəqliyyat vasitələrinin yerləşdiyi yerlərdə yağın və ya tozun yığılmasının yoxlanılması;

57.9.2. dayanacağın bütün düymələrinin işinin yoxlanılması;

57.9.3. kanat yollarının bütün tip tormozlarla dayanmasının yoxlanılması;

57.9.4. tormoz qurğularının vizual yoxlanılması;

57.9.5. qəza mühərrikinin iş qabiliyyətinin yoxlanılması, soyuducu mayenin, yağın və yanacağın səviyyələrinə nəzarət olunması;

57.9.6. kanatın hərəkətinə mane ola biləcək qurğunun vəziyyətinin yoxlanılması, onun və tarazlaşdırıcının tənzimlənməsi.

57.10. Aylıq yoxlamalara aşağıdakılar aiddir:

57.10.1. daşıyıcı, daşıyıcı-dartıcı, dartıcı, gərici kanatlarda və xilasetmə işlərinin aparılması üçün kanatlarda məftil qırıqlarının və ya digər xarici zədələrin olmasının yoxlanılması;

57.10.2. kanat birləşmələri və uclarının bağlanılmasının yoxlanılması;

57.10.3. nəqliyyat vasitəsinə qoşulma-açılma zonasında kanatların və yönləndiricilərin vəziyyətinin yoxlanılması;

57.10.4. roliklərin, şkivlərin, eləcə də daşıyıcı kanatın dayaq başmaqlarının səthlərinin vəziyyəti, yeri və bağlanılması, kanatın vəziyyətinə nəzarət qurğusunun yoxlanılması;

57.10.5. trasda stansiyalara giriş-çıxışda nəzarət qurğularının yoxlanılması;

57.10.6. kresloların və yedək qurğularının stansiyalar üzrə girişinin, çıxışının və keçib getməsinin yoxlanılması;

57.10.7. tormozlar və tormoz kolodkalarının yoxlanılması;

57.10.8. sərnişinlər olmadan kreslolarla və yedək qurğuları ilə tormoz yolunu və ya tormozlama vaxtını ölçmək yolu ilə elektrik və mexaniki tormoz sistemlərini, eləcə də tormoz gücünü tənzimləyən zaman müqavimətin yoxlanılması;

57.10.9. elektrik avadanlığının, şkafların və idarəetmə pultlarının iş qabiliyyətinin yoxlanılması;

57.10.10. intiqalların işinin yoxlanılması;

57.10.11. təhlükəsizlik qurğularının yoxlanılması;

57.10.12. nəqliyyat vasitələrinin xarici vəziyyətinin, qapıların bağlanılmasının və fiksasiyasının, dəstəklərinin, eləcə də yedək qurğularının açılıb-bağlanılmasının yoxlanılması;

57.10.13. akkumulyator batareyalarının yoxlanılması.

57.11. Kanat yolları bir aydan çox istismar edilməyibsə, onun istismardan əvvəl təftişi hər ay, yarım ildən çox istismar edilməyibsə, o zaman hər il keçirilməlidir.

57.12. Kanat yollarında hər il keçirilən yoxlamalara aşağıdakılar daxildir:

57.12.1. stansiyadakı qurğuların və trasdakı konstruksiyaların, beton və polad, eləcə də digər qurğuların, qaldırıcı pilləkənlərin, pilləkən aralıqlarının, hasarların və işçi meydançaların vizual yoxlanılması;

57.12.2. əsas, qəza və köməkçi intiqalların iş qabiliyyətinin təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.3. müxtəlif işəsalma qurğuları və bütün intiqal tipləri ilə maksimal yüklənmə zamanı hər bir tormozun ayrıca iş qabiliyyətinin təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.4. Kanat yolları dayandığı halda tutucu tormozun qalıq gücünü ölçməklə avtomatik işə salmanın yoxlanılması;

57.12.5. roliklərin, rolikli tarazlaşdırıcıların və onun elementlərinin (sökülmə olmadan, lakin qaldırılmış daşıyıcı-dartıcı kanatla), daşıyıcı kanatın dayaq başmaqların vizual yoxlanılması;

57.12.6. bütün mexaniki və gərici qurğuların vizual yoxlanılması;

57.12.7. nəqliyyat vasitəsinin iş qabiliyyətinin, eləcə də təlimlər keçirməklə xilasetmə avadanlığının təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.8. personalın mühafizə təchizatının iş qabiliyyətinin təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.9. kanatların vizual və ya elektromaqnit yoxlanılması (lazım gəldikdə);

57.12.10. kanat uclarının bağlanılmasının yoxlanılması;

57.12.11. siqnal kanatlarının, onların şkivə oturmasının, birləşməsinin və bağlanılmasının vizual yoxlanılması;

57.12.12. ümumi vəziyyətin, bütün elektrik avadanlığı və qurğularının iş qabiliyyətinin yoxlanılması;

57.12.13. həddindən artıq cərəyanla, gərginliklə yüklənən qurğuların, yerləbirləşmələrin və ildırımdan mühafizə qurğularının yoxlanılması;

57.12.14. nəzarət dövrələrinin, siqnal və ötürücü qurğuların iş qabiliyyətinin təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.15. izolyasiyalı kanatlarda izolyasiyanın müqavimətinin yoxlanılması;

57.12.16. anemometrlərin iş qabiliyyətinin təftişi və vizual yoxlanılması;

57.12.17. asqılar, hərəkət mexanizmləri və asqı oxları da daxil olmaqla hər bir nəqliyyat vasitəsinin və ya hər yedək qurğusunun vizual yoxlanılması;

57.12.18. bütün qoşulan və qoşulmayan sıxaclar üçün xüsusi stenddə kanata ilişmənin yoxlanılması (yedəkli kanat yollarının sıxaclarından başqa, sıxacların ən azı 10%-i sürüşməyə qarşı çəkib bağlama gücü ilə yoxlanılır);

57.12.19. bütün qoşulan və qoşulmayan sıxacların sıxıcı qüvvəsinin yoxlanılması;

57.12.20. bütün sıxacların 20%-nin sökülməsinin yoxlanılması. Heç olmasa bir sıxacda qüsur (çatlar, deformasiyalar, yayların dağılması) aşkar edilərsə, o zaman sıxacların 100%-i tam sökülür;

57.12.21. iş qabiliyyətinin yoxlanılması və sıxaclara nəzarət qurğularının tənzimlənməsinə nəzarət, işçi və açılmış vəziyyətdə sıxıcı qüvvənin yoxlanılması;

57.12.22. bütün qapıların, bağlayıcı və yavaşıdıcı qurğuların iş qabiliyyətinin yoxlanılması;

57.12.23. yükü və sərnişinlərin sayını ölçən qurğuların yoxlanılması;

57.12.24. qalıq və yedəkləyici gücün ölçülməsi ilə tormozların işə salınmasının yoxlanılması;

57.12.25. qar uçqununa qarşı qurğuların, tras boyunca ağacların, hasarların, yanğına qarşı və ilk yardımın göstərilməsi üzrə avadanlığın, xüsusi alətlərin vizual yoxlanılması.

57.13. Texniki müayinələrin növündən və keçirilmə müddətlərindən asılı olmayaraq, istismara başlayandan 10 il sonra (sıxacın əvvəlki istismarı nəzərə alınmaqla) və daha sonra hər iki ildən bir kanat yollarının nəqliyyat vasitələrinin bütün sıxaclarına çatların olub-olmamasını aşkar etmək üçün dağıtmadan yoxlama üsulları tətbiq edilir.

57.14. Kanat yollarının daşıyıcı-dartıcı, dartıcı və daşıyıcı (təhlükəsizlik kabeli üçün kanatdan başqa) kanatları üçün aşağıdakı müddətlərdə defektoskopik müayinə keçirilir:

57.14.1. ilk – bilavasitə kanatı kanat yolunda quraşdırdıqdan sonra;

57.14.2. təkrar –istismar olunduğu ilk 15 il ərzində hər üç ildən bir, 15 ildən sonra hər il.

57.15. Nəqliyyat vasitəsi qoşulmayan kanat yollarının sıxaclarının yerinin dəyişməsi kanat yollarının işlədiyi hər 200 motosaatdan bir həyata keçirilir. Uzunluğu metrlə ifadə olunan, dairəvi hərəkətli, sürəti 400 dəfə çox olan, m/s ilə ifadə edilən birkanatlı asma yollar üçün sıxacların yerinin dəyişdirilməsinə hər 500 motosaatdan bir yerinə yetirməyə icazə verilir. Hər sıxacın həmişə bir istiqamətdə, kanatın iki diametri qədər böyüdülmüş, şarnirli yönləndirici (klapan) daxil olmaqla sıxacın tam uzunluğuna bərabər məsafəyə yeri dəyişdirilir. Fiksasiya edilmiş sıxacların dartılması istismar sənədlərinə uyğun olaraq yerinə yetirilir və yoxlanılır.

57.16. İstismar sənədlərinin tələblərinə uyğun olaraq kanat yollarının bütün sıxaclarının 25%-i aşağıdakı müddətlərdə dartılmaya sınaqdan keçirilir:

57.16.1. açılan sıxaclar üçün 9000 motosaat işlədikdən sonra, lakin beş ildən gec olmayaraq;

57.16.2. açılmayan sıxaclar üçün 18000 motosaat işlədikdən sonra, lakin sıxacın istismarına başladıqdan sonra on ildən gec olmayaraq və daha sonra 9000 saat işlədikdən sonra 5 ildən gec olmayaraq.

57.17. Kanat yollarının ayrı-ayrı elementlərinin konstruksiyalarının və ya pasport xarakteristikalarının dəyişdirilməsi layihəni işləyən, o, olmadıqda isə ixtisaslaşdırılmış təşkilatın razılığına görə yerinə yetirilməlidir.

57.18. Kanat yollarının ayrı-ayrı elementlərinin konstruksiyalarının və ya pasport xarakteristikalarının dəyişdirilməsini yerinə yetirən ixtisaslaşdırılmış təşkilat bu dəyişikliklər barədə məlumatları pasporta daxil edir, onlar yerinə yetirildikdən sonra kanat yollarının qalıq iş ehtiyatını müəyyən edir.

58. Personala aid tələblər

58.1. Kanat yollarının təhlükəsiz istismarını təmin etmək məqsədi ilə aşağıdakı tədbirlər görülməlidir:

58.1.1. Təhlükə potensiallı obyektdə texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına məsul şəxs təyin olunmalıdır;

58.1.2. kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxs təyin olunmalıdır;

58.1.3. istismar sənədlərində tövsiyə edilən saydan az olmayaraq operatorlar və köməkçi personal, həmçinin vaqon bələdçiləri (əgər istismar sənədlərində nəzərdə tutulmuşsa) təyin olunmalıdır;

58.1.4. ümumi ixtisas hazırlığı təmir və xidmət üzrə işlərin yerinə yetirilməsinə imkan verən işçilərdən bu işlər üzrə xidmət təşkil edilməlidir;

58.1.5. ixtisaslaşdırılmış təşkilatla müqavilə əsasında, yaxud xilasetmə işlərinin görülməsinə öyrədilmiş kanat yollarına xidmət edən personaldan xilasetmə xidməti təşkil edilməlidir;

58.1.6. mütəxəssislər üçün vəzifə təlimatları və xidmət edən personal üçün istehsalat təlimatları işlənib hazırlanmalıdır.

58.2. Təhlükə potensiallı obyektlərdə texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına məsul şəxsin ali və ya orta texniki təhsili və kanat yollarında mütəxəssis kimi ən azı 3 il ümumi iş stajı olmalıdır.

58.3. Kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsin ali və ya orta texniki təhsili və kanat yollarında mütəxəssis kimi ən azı 3 il ümumi iş stajı olmalıdır. Kanat yollarında iş təcrübəsi olmayan mütəxəssis üç aydan az olmayan müddətdə, fəaliyyətdə olan kanat yollarında təcrübə keçməlidir.

58.4. Kanat yollarının istifadə olunduğu təhlükə potensiallı obyekt istismar olunan zaman texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxslər kanat yollarının saz vəziyyəti və təhlükəsiz istismarı üçün bu Qaydaları bilmələrinə dair, təşkilatın komissiyasında, vəzifəyə təyin olunmadan əvvəl və vaxtaşırı, beş ildə bir dəfədən az olmayaraq attestasiyadan keçirlər.

58.5. Kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxslərin vəzifələri aşağıdakılardır:

58.5.1. iş qrafikindən və istismar şəraitindən asılı olaraq sərnişinlər üçün kanat yollarının açılması və ya bağlanılması barədə qərarın qəbul edilməsi;

58.5.2. xidməti personalın texniki normativ sənədlərlə təmin olunması;

58.5.3. istismara və kanat yollarına xidmət edilməsinə aid istehsal təlimatlarının işlənməsi;

58.5.4. xilasetmə əməliyyatları və yanğınla mübarizə zamanı cəlb olunan köməkçi personalın məşqlərinin keçirilməsi;

58.5.5. təlimatlara uyğun olaraq personalın öz vəzifələrini yerinə yetirməsinin təmin olunması;

58.5.6. personal tərəfindən təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına nəzarət etmə;

58.5.7. kanat yollarının yoxlama və nizamlama işlərinin qrafikinin işlənməsi və onların yerinə yetirilməsinə nəzarət;

58.5.8. kanat yollarının uzunmüddətli dayanması halında zəruri tədbirlər barədə qərarın qəbul edilməsi;

58.5.9. istisna hallarda işin davam etdirilməsi üçün, istismar sənədlərində nəzərdə tutulmuş lazımi tədbirlərin görülməsi;

58.5.10. xilasetmə əməliyyatı planının işlənilməsi və tətbiq olunması;

58.5.11. istismar sənədlərinin düzgün aparılmasına nəzarət.

58.6. Kanat yollarının idarə olunmasına, təmirinə və sərnişinlərə nəzarət işlərinə yaşı 18-ə çatmış, tibbi cəhətdən əks-göstəriciləri olmayan və bilik yoxlamasından keçmiş ixtisaslı şəxslər buraxılır. Kanat yollarına xidmət edən personalın biliklərinin təkrar (növbədənkənar) yoxlanılması istehsalat təlimatları həcmində aşağıdakı vaxtlarda keçirilir:

58.6.1. vaxtaşırı, ildə bir dəfədən az olmayaraq;

58.6.2. bir təşkilatdan digərinə keçərkən və ya başqa tipli kanat yollarında xidmət göstərməyə keçirilərkən;

58.6.3.kanat yollarının istismarı zamanı texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətini həyata keçirən məsul şəxsin tələbinə görə;

58.6.4. vəzifəsi üzrə işində 6 aydan çox fasilə verdikdən sonra.

58.7. Personalın biliklərinin yoxlanılması kanat yollarını istismar edən təşkilatın komissiyası tərəfindən həyata keçirilir.

58.8. Kanat yollarının operatoru kanat yollarının saz vəziyyəti və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsə tabedir.

58.9. Operator kanat yollarında müstəqil olaraq işə buraxılmazdan əvvəl iş yerində, iki həftədən az olmayan müddət ərzində təcrübə keçməlidir.

58.10. Operatorun vəzifələri aşağıdakılardır:

58.10.1. kanat yollarının, onun ayrı-ayrı düyün və mexanizmlərinin quruluşunu və iş prinsiplərini bilmək;

58.10.2. kanat yollarını normal və qəza iş rejimlərində idarə etməyi bacarmaq;

58.10.3. kanat yollarının təmiri və ona xidmət göstərilməsi qaydalarını bilmək;

58.10.4. Qrafikdə nəzərdə tutulmuş yoxlamaları (gündəlik, həftəlik və aylıq) keçirməli və ya keçirilməsini təşkil etmək;

58.10.5. kanat yollarının işə salınmasını və ya dayandırılmasını həyata keçirmək;

58.10.6. kanat yollarının hərəkətini yavaşıtmaq və ya dayandırmaq;

58.10.7. baxış keçirmə, təmir və kanat yollarının iş uçotunun və növbənin təhvil verilməsinin növbə jurnallarında qeydlər aparmaq;

58.10.8. kanat yollarının saz vəziyyəti və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsi bütün qəza hallarından və istismar qaydalarının pozulması hallarından xəbərdar etmək;

58.10.9. qəza və ya hadisələr baş verdiyi halda istehsalat təlimatlarına uyğun olaraq tədbirlər görmək.

58.11. Köməkçi personal (stansiyalar üzrə növbətçilər, nəzarətçilər, bələdçilər) operatora tabedir.

58.12. Köməkçi personalın aşağıdakı vəzifələri var:

58.12.1. bütün qəza halları, istismar qaydalarının və istismar şəraitinin pozulması halları barədə operatoru xəbərdar etmək;

58.12.2. sərnişinlərin minmə-enmə meydançalarını, öz iş yerini, eləcə də stansiyalarda personal üçün keçidləri lazımi vəziyyətdə saxlamaq;

58.12.3. minmə-enmə prosesinə nəzarət etmək;

58.12.4. minmə-enmə zamanı sərnişinlərə kömək etmək;

58.12.5. qəza və ya hadisə baş verdiyi hallarda kanat yollarının hərəkətini yavaşıtmaq və ya dayandırmaq;

58.12.6. istismar sənədlərinə və daşınma qaydalarına uyğun olaraq sərnişinlərin və yüklərin çatdırılmasını və daşınmasını tənzimləmək;

58.12.7. qəza və ya hadisə baş verdiyi halda istehsalat təlimatlarına uyğun olaraq tədbirlər görmək.

59. Texniki müayinə

59.1. Texniki müayinə aşağıdakıların müəyyən edilməsi məqsədi ilə keçirilir;

59.1.1. kanat yollarının və onun qurğularının pasport xarakteristikalarına və bu Qaydaların tələblərinə uyğunluğu;

59.1.2. kanat yollarının təyinatı üzrə təhlükəsiz istifadə edilməsini təmin edən texniki vəziyyəti;

59.1.3. kanat yollarının istismarının, saxlanmasının və ona xidmət göstərilməsinin bu Qaydaların tələblərinə uyğun olması.

59.2. Kanat yollarının istismarı prosesində tətbiq edilən nəzarət və diaqnostika üsulları və ya onun texniki müayinəsi istismar sənədlərində göstərilir.

59.3. Texniki müayinə kanat yolları istismara buraxıldıqdan sonra 12 ayda bir dəfədən gec olmayaraq, mövsüm üzrə istismara başlamasından iki ay əvvəl yerinə yetirilir. Kanat yolunun illik texniki müayinə aktının nümunəsi bu Qaydalarda (7 nömrəli Əlavə) verilmişdir.

59.4. Texniki müayinəyə aşağıdakılar daxildir:

59.4.1. istismar sənədlərinin yoxlanılması;

59.4.2. kanat yoluna baxış keçirmək və ölçmələr aparmaq yolu ilə onun avadanlığının və elementlərinin texniki vəziyyətinin yoxlanılması;

59.4.3. dinamik sınaqlar;

59.4.4. təlim-xilasetmə əməliyyatı.

59.5. Tam texniki müayinə aşağıdakı müddətlərdə keçirilir:

59.5.1. birinci – ilk dəfə istismara buraxıldığı andan 22500 motosaat işlədikdən sonra, lakin 15 ildən gec olmayaraq;

59.5.2. ikinci – birincidən 15000 motosaat işlədikdən sonra, lakin 10 ildən gec olmayaraq;

59.5.3. bütün sonrakılar - 7500 motosaat işlədikdən sonra, lakin 5 ildən gec olmayaraq;

59.6. Tam texniki müayinə keçirilərkən kanat yolu xəttinin nivelirlənməsi (hamarlanması), kanat yollarının düyünlər üzrə diaqnostikası və statik sınaqlar yerinə yetirilir.

59.7. Növbədənkənar texniki müayinə, təhlükə potensiallı obyektlərin sahibi ilə razılaşdırılmış proqrama əsasən, modernləşdirmə (yenidən qurma), intiqalın və metal konstruksiyaların hesablanmış elementlərinin qaynağı və ya dəyişdirilməsi tətbiq edilməklə təmiri yerinə yetirildikdən sonra keçirilir.

59.8. Texniki, növbədənkənar texniki və tam texniki müayinəni ixtisaslaşdırılmış təşkilat yerinə yetirir. Texniki müayinənin nəticələrinə əsasən təhlükə potensiallı obyekt sahibi kanat yollarının sonrakı istismarının mümkünlüyü və ya təmir və bərpaedici işlərin həyata keçirilməsi barəsində qərar qəbul edir.

59.9. Texniki müayinənin nəticələri və kanat yollarının istismara buraxılması barədə qeydlər ixtisaslaşdırılmış təşkilatın səlahiyyətli nümayəndəsi tərəfindən kanat yollarının pasportuna daxil edilir.

60. Kanat yollarının texniki təhlükəsizlik ekspertizası

60.1. Kanat yollarının texniki təhlükəsizlik ekspertizası Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 22 mart tarixli 67 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Texniki təhlükəsizlik ekspertizasının keçirilməsi Qaydaları”na müvafiq həyata keçirilir.

60.2. Kanat yollarının aşağıdakı hallarda texniki təhlükəsizlik ekspertizası keçirilməlidir:

60.2.1. istismara buraxılmazdan əvvəl;

60.2.2. xidmət müddəti başa çatdıqdan sonra və ya istehsalçı müəssisə tərəfindən müəyyən edimiş kanat yollarının üzərinə düşən yüklənmə dövrlərinin sayı artdığı halda;

60.2.3. kanat yollarının faktiki işləmə müddəti 20 ili keçibsə, işləmə müddəti haqqında məlumatların texniki sənədlərdə olmadığı halda;

60.2.4. konstruksiyanın dəyişdirilməsi, kanat yollarının daşıyıcı elementlərinin materialının dəyişdirilməsi ilə əlaqədar, yaxud təhlükə potensiallı obyektlərdə baş verən qəza nəticəsində zədələnən kanat yollarında bərpaedici təmir işlərindən sonra.

60.3. Texniki təhlükəsizlik ekspertizasını bu sahədə ixtisaslaşmış təşkilat həyata keçirir.

60.4. Texniki təhlükəsizlik ekspertizasının nəticələrinə görə kanat yollarının sahibi təhlükəsizlik səviyyəsinin artırılması üzrə tədbirlərin yerinə yetirilməsini təmin edir və ya onu istismardan çıxarır.

61. Sərnişinlərin mühafizəsinin təmin edilməsi

61.1. Sərnişin daşınması yalnız kanat yolları saz vəziyyətdə olduqda, onun iş cədvəlinə uyğun şəkildə həyata keçirilir.

61.2. Kanat yollarında sərnişin daşınması istismarçı təşkilat tərəfindən müəyyən edilmiş daşınma qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilməlidir.

61.3. Sərnişin daşınma qaydalarına aşağıdakılar daxildir:

61.3.1. sərnişinlər tərəfindən onların özünün, başqa sərnişinlərin təhlükəsizliyinə və kanat yolları avadanlığına zərər verə biləcək hərəkətlərin qadağan edilməsi;

61.3.2. sərnişinlər tərəfindən kanat yollarının istismar prosesini çətinləşdirən hərəkətlərin qadağan edilməsi;

61.3.3. məlumat, göstəriş lövhələrinin və işarələrin tələblərinə, kanat yolları personalının göstərişlərinə riayət olunması;

61.3.4. yalnız nəzərdə tutulmuş yerlərdə minmə və enmə;

61.3.5. kabinələri və kresloları yırğalamağın qadağan edilməsi;

61.3.6. yedəkli kanat yollarının xizək cığırı ilə yerdəyişmə qaydası;

61.3.7. stansiyalarda və kanat yollarının xətlərində tütün çəkməyin qadağan edilməsi;

61.3.8. qəza tormozlama qurğusunun istifadə qaydası;

61.3.9. yad əşyalar aşkar olunduğu zaman hərəkət qaydası;

61.3.10. yetkinlik yaşına çatmayanların daşınma qaydası;

61.3.11. boyu 1,25 m-dən az olan şəxslərin daşınma qaydası;

61.3.12. əlilliyi olan şəxslərin~~, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqların~~ daşınma qaydası;[2]

61.3.13. heyvanların daşınma qaydası;

61.3.14. qəza və ya hadisə baş verdiyi halda davranış qaydaları;

61.3.15. kanat yoluna və sərnişin daşınmasına keçmə qaydaları;

61.3.16. qeyri-adi vəziyyətlər, qəzalar, bədbəxt hadisələr baş verdiyi halda sərnişinlərin hərəkəti;

61.3.17. məlumat və ya qadağanedici işarələrin yerləşdirilmə qaydası;

61.3.18. sərnişin daşınması üçün nəzərdə tutulmayan kanat yollarının hissələrinə toxunmağın qadağan edilməsi.

61.3.19. alkoqollu içkilər, narkotik vasitələr və psixotrop, toksik və digər zəhərli maddələrdən istifadənin və sərxoşluq vəziyyətində kanat yollarına daxil olmağın qadağan edilməsi;

61.3.20. ictimai asayişin pozulmasının qadağan edilməsi.

61.4. Boyu 1,25 m-dən böyük olmayan uşaqların açıq və ya yarımaçıq kresloda və ya yedək qurğusunda daşınması, minmə-enmə zamanı qoruyucu hasarın bağlanılması üçün lazımi yardımı və daşınma qaydalarına riayət etməyi bacaran müşayiət edən şəxsin köməyi ilə yerinə yetirilməlidir.

61.5. Kanat yollarının kreslosunda boyu 1,25 m-dən az olan iki uşaqlar müşayiət edənin hər iki tərəfində oturmalıdırlar və bu halda onlar arasında boş yer qalmamalıdır.

61.6. Əlilliyi olan şəxsləri~~, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqları~~ daşıyan zaman məhdudluğun xarakteri və hansı yardıma ehtiyacının olduğu personalın nəzərinə çatdırılmalıdır. Kanat yollarının xarakteristikalarından, sağlamlıq imkanının məhdudluğunun xarakterindən, kanat yollarına və nəqliyyat vasitəsinin hər vahidinə eyni vaxtda buraxılan belə sərnişinlərin sayından asılı olaraq kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxs daşınma şərtlərini müəyyən edir.[3]

61.7. Xüsusi avadanlıq (təkərli kreslo, oturacaqlı tək xizək, cüt xizəkli oturacaqlı və ya başqa avadanlıq) istifadə edən əlilliyi olan şəxslər~~, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlar~~ tərəfindən yedəkli kanat yolundan müstəqil istifadə etmə imkanı tibbi göstərişlərə əks olmamalıdır. Əl baqajının, eləcə də inventarın daşınması sərnişinlər üçün təhlükə yaratmamalıdır.[4]

61.8. Xilasetmə əməliyyatlarının təşkili və keçirilməsi tələbləri yalnız asma və yerüstü kanat yollarına aid edilir.

61.9. Kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxs xilasetmə əməliyyatı planını işləyib hazırlamalı və onun yerinə yetirilməsini təmin etməlidir.

61.10. Kanat yollarında istənilən növ imtinalar baş verdiyində və ya qəza hallarında sərnişinləri sonuncu stansiyaya çatdırmaq nəzərdə tutulmayıbsa, o zaman sərnişinlərin nəqliyyat vasitələrindən təxliyyə yolu ilə çıxarılması üçün xilasetmə əməliyyatı planı nəzərdə tutulmalıdır.

61.11. Xilasetmə əməliyyatı planına aşağıdakı bölmələr daxil edilir:

61.11.1. əməliyyat üçün nəzərdə tutulan və qərar qəbul etməyə ayrılan maksimal vaxt;

61.11.2. əməliyyat iştirakçılarını xəbərdaretmə üsulları, lazımi rabitə vasitələrinin yerləşdirilməsi, sərnişinləri xəbərdaretmə üsulları;

61.11.3. sərnişinlərin çıxarılması və müvafiq hərəkət marşrutu üçün toplanma yeri dəqiqləşdirilməklə təxliyyə üzrə əməliyyat tapşırıqlarının müəyyən edilməsi;

61.11.4. kanat yolları xətlərinin xarakteristikası, xətdə olan nəqliyyat vasitələrinin və sərnişinlərin maksimal sayı, aralıqların hündürlüyü;

61.11.5. uzununa profildə göstərilən, kanat yollarının müxtəlif hissələri üçün tətbiq edilən üsulların müəyyən edilməsi;

61.11.6. bələdçisi olmayan nəqliyyat vasitəsinə (kabinələr və kreslolar) keçmə imkanlarının göstərilməsi;

61.11.7. Xilasetmə briqadalarının təşkil edilməsi, cavabdeh olduqları kanat yolları sahələrinin təyin olunması, onların hər birinə təhkim edilmiş avadanlığın siyahısı və saxlanma yeri, istifadə olunacaq yerə çatdırılması üsulları;

61.11.8. hər briqadanın daha əlverişsiz hal üçün nəzərdə tutulmuş dəqiq hərəkət vaxtının (toplanması, vəzifələrin və avadanlığın bölüşdürülməsi, iş yerinə nəql olunması, nəqliyyat vasitəsinə minməsi, yerə enməsi və əvvəlcədən müəyyən olunmuş toplanma yerinə qayıdana qədər sərnişinlərin qarşılanması, briqadanın geriyə dönməsi) hesablanması;

61.11.9. nəzərdə tutulmuş insan ehtiyatlarının və onları cəlb etmə üsullarının ümumi cədvəli;

61.11.10. nəzərdə tutulan avadanlığın və onların saxlanma yerinin ümumi cədvəli.

61.12. Xilasetmə əməliyyatı planı aşağıdakı tələblərə riayət edilməklə işlənib hazırlanır:

61.12.1. xilasetmə əməliyyatının müddəti kanat yolları dayandırılan andan başlayaraq toplanma yerinə sonuncu təxliyyə olunan sərnişinin gəlib çatmasına qədərki vaxtla müəyyən edilir və dörd saatdan çox olmamalıdır;

61.12.2. sərnişinlərin xəbərdar edilməsi fövqəladə vəziyyət yarandıqdan sonra 15 dəqiqə ərzində həyata keçirilməlidir.

61.13. Təlim xilasetmə əməliyyatı ildə bir dəfədən az olmayaraq, kanat yollarının sərnişinləri xilas etmək daha çətin olduğu yerində keçirilməlidir.

61.14. Asma kanat yollarının qəfil dayanması və onun təkrar normal iş rejiminə qaytarılması mümkün olmadığı hallarda aşağıdakı tələblər yerinə yetirilməlidir:

61.14.1. istismarçı müəssisə tərəfindən sərnişinləri xəbərdaretmə vasitələri tətbiq edilməlidir;

61.14.2. sərnişinləri nəqliyyat vasitəsindən çıxarmaq və təxliyyə etmək lazım gəldiyi halda vəziyyəti normallaşdırmaq üçün görülən tədbirlərin gedişi barəsində onlar məlumatlandırılmalıdır;

61.14.3. Sərnişinlər hadisə barəsində məlumatlandırıldıqdan, kanat yollarının hərəkəti təhlükəsiz istismara məsul şəxs tərəfindən dayandırıldıqdan sonra 30 dəqiqə ərzində nəqliyyat vasitəsi geri qaytarılmalıdır;

61.14.4. Nəqliyyat vasitəsini geriyə qaytarmaq mümkün olmadığı halda kanat yollarının təhlükəsiz istismarına məsul şəxs xilasetmə əməliyyatı planını işə salmalı və sərnişinlərin nəqliyyat vasitəsindən çıxarılmasına və təxliyyəsinə başlamalıdır.

61.15. Xilasetmə əməliyyatı keçirilərkən onun istənilən işində sərnişinlərin müstəqil iştirakı istisna olunmalıdır.

61.16. Sərnişinlərin xəbərdar edilməsi aşağıdakı üsullarla həyata keçirilir:

61.16.1. yerdən bu məqsəd üçün göndərilmiş və səsucaldanı olan personal tərəfindən;

61.16.2. xətti dayaqlar üzərində quraşdırılmış reproduktorlardan;

61.16.3. nəqliyyat vasitələrində olan xəbərdaretmə sistemlərindən;

61.16.4. vaqonlarda bələdçilər tərəfindən.

61.17. Dayaqlar üzərində quraşdırılan xəbərdaretmə aparatları metereoloji təsirlərdən qorunmalı və idarəetmə pultu ilə əlaqə olmalıdır.

61.18. Bələdçisi olan kabinə ilə idarəetmə pultu arasında ikitərəfli rabitə əlaqəsi yaradılmalıdır.

61.19. Nəqliyyat vasitəsinin geriyə qaytarılması kanat yollarının istismarı üzrə rəhbərliyin tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.

61.20. Xilasetmə əməliyyatı planında hansı qabaqlayıcı tədbirlərin görülməli olduğu və hansı sürət həddini aşmağın qadağan edildiyi aydın göstərilməlidir.

61.21. Personal və sərnişinlər üçün təhlükənin olmadığı yoxlanıldıqdan sonra nəqliyyat vasitəsinin geriyə qaytarılmasına başlamaq olar.

61.22. Sərnişinlərin nəqliyyat vasitələrindən çıxarılması və təxliyyə edilməsi aşağıdakılar nəzərə alınaraq yerinə yetirilməlidir:

61.22.1. kanat yollarının tipi, xarakteristikası və onun istismar xüsusiyyətləri;

61.22.2. ətraf landşaftın xarakteri, uçqun təhlükəsi, təbii və metereoloji şərait;

61.22.3. əlavə insan resurslarının cəlb edilmə imkanları;

61.22.4. xilasetmə avadanlığının texniki xarakteristikası.

61.23. Sərnişinlərin nəqliyyat vasitələrindən təxliyyə edilməsi zamanı aşağıdakı tələblərə əməl olunmalıdır:

61.23.1. sərnişinlər təxliyyə edilərkən kanat yolları dayandırılmalıdır;

61.23.2. bir sərnişinin xilas edilməsi digərlərinin təhlükəsizliyinə təsir etməməlidir;

61.23.3. xilasetmə əməliyyatının üsullarında personalın təhlükəsizliyi nəzərə alınmalı və sərnişinlər üçün təhlükə olmamalıdır;

61.23.4. kanat yolları pis görünmə şəraitində (yağış, qar, duman, alaqaranlıq) xilasetmə əməliyyatlarını yerinə yetirməyə imkan verən işıqlandırma avadanlıqlarla təchiz olunmalıdır;

61.23.5. sərnişinlərin nəqliyyat vasitələrindən yerə endirilməsi hər biri kanat yolları xəttinin konkret hissələrinə təhkim edilmiş bir və ya bir neçə xilasetmə briqadası tərəfindən həyata keçirilir. Hər hissə nəqliyyat vasitələrinin və orada olan sərnişinlərin maksimal sayından asılı olaraq, lazımi avadanlıq, xilasedicilərin yolunun çətinlikləri və yerin relyefinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla müəyyən edilir;

61.23.6. xilasedicilərin lazımi sayı və təxliyyə üçün ayrılan maksimal vaxt xilasetmə əməliyyatı planında göstərilməli və əsaslandırılmalıdır;

61.23.7. bələdçisi olmayan nəqliyyat vasitələri üçün xilasedicilərin yerdən və ya kanatla kabinəyə girə bilməsi üçün imkanları olmalıdır. Bələdçisi olan nəqliyyat vasitələrindən istifadə olunarkən sərnişinlərin vaqonları tərk etməsinə köməklik göstərilməsi bələdçilərin vəzifəsidir;

61.23.8. sərnişinləri nəqliyyat vasitələrindən çıxarmaqla məşğul olan personal yerdə olan xilasetmə briqadası ilə rabitə yaratmaq imkanına malik olmalıdır.

61.24. Sərnişinləri və personalı nəqliyyat vasitələrindən yerə endirmək üçün istifadə olunan avadanlığa tələblər aşağıdakılardır:

61.24.1. personal yıxılmağa qarşı fərdi mühafizə vasitələrindən və sərnişinləri yerə endirmək üçün qurğulardan istifadə etməlidir;

61.24.2. xilasetmə vasitələri, avadanlıqlar istehsalçı müəssisənin normalarına uyğun olaraq saxlanılmalı, onlara xidmət göstərilməli, yoxlanılmalı, qüsurun olub-olmaması müəyyən edilməli və xilasetmə əməliyyatı planına uyğun olaraq istifadə edilməlidir;

61.24.3. avadanlıqlar eyniləşdirilməlidir.

61.25. Kanat boyunca təxliyyə zamanı təxliyyə kabinələrində müşayiətçi olmalıdır. Təxliyyə kabinəsi ilə idarəetmə pultu arasında birbaşa radio əlaqəsi yaradlmalıdır. Bu əlaqə radio qovşağı çərçivəsində üstünlüyə malik olmalıdır.

Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin 2016-cı il 24 oktyabr tarixli 20/01-006 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”na

1 nömrəli Əlavə

Nümunə

Kanat yolunun pasportu

_____________________________________________________________________________

(adı, kanat yolunun tipi)

__________________________________________________________________________

PASPORT

__________________________________________________________________________

(Təhlükə potensiallı obyektin qeydiyyat nömrəsi)

1. Əsas texniki xarakteristikası

Yolun tipi
Ötürücü stansiya				(vəziyyəti)
Dartıcı stansiya				(vəziyyəti)
Aralıq stansiyaların sayı, ədəd
Yolun yüklənməsi, %:
yoxuş tərəfdə
eniş tərəfdə
Sərnişin tutumu (bir istiqamətdə), adam/saat
Hərəkət sürəti, m/s:
nominal
köməkçi
qəza
Bir istiqamətdə gediş müddəti, dəq.
nəqliyyat vasitəsi
tip
tutum, adam.
xüsusi çəkisi, kN
faydalı yüklənmə, kN
sayı (trasda), ədəd
nəqliyyat vasitələrinin/yedəkləyici mexanizmlərin vahidlərinin arasındakı məsafə, m <*>
nəqliyyat vasitələri/yedəkləyici mexanizmlərin vahidlərinin arasındakı gəlib çatma vaxt intervalı, san.
Sıxac:
Tipi
hər bir vaqondakı sayı, ədəd
sıxıcı qüvvə, N
dartılma momentinin həddi , N/m <**>
kanatda çəkici qüvvə, N
Yolun uzunluğu, m:
yamac üzrə
üfüqi xətt üzrə
Yuxarı stansiyanın aşağıdakına nisbətən yüksəkliyi, m
Cığırın eni, m
Hərəkət istiqaməti (saat əqrəbi və ya əks-istiqamətdə)
Dayaqlar:
N sıra/sayı	Hündürlük, m	İşçi qolun tarazı	Əks-qolun tarazı


Aralıqda kanatın mailliyinin maksimal bucağı, dərəcə
Kanat yolunun işləməyinə icazə verilən küləyin maksimal sürəti, m/s

--------------------------------

<*> Asma kanat yolları üçün.

<**> Asma kanat yolları və açılmayan sıxacları olan yedəkli kanat yolları üçün.

2. İntiqalların texniki xarakteristikaları

Tipi
Ötürücü şkiv	Diametri,m
Ötürücü şkiv	Futerləmə (material)
İş zamanı zaman ötürücü sayı	Əsas mühərrikin
	Köməkçi mühərrikin
	Qəza mühərrikinin
Əsas intiqal	Mühərriklərin sayı, ədəd
	Mühərrikin tipi
	Mühərrikin gücü, kVt
	Mühərrikin fırlanma tezliyi, dəq -1
	Enmə zamanı təcil m/s2
Köməkçi intiqal	Sayı , əd.
	Tipi
	Güc, kVt
	Fırlanma tezliyi, dəq -1
	Enmə zamanı təcil m/s2
Qəza intiqalı	Sayı, əd.
	Tipi
	Güc, kVt
	Fırlanma tezliyi, dəq -1
	Enmə zamanı təcil m/s2
Reduktor	Tipi
Reduktor	Ötürücü sayı
İşçi tormoz	Sayı, əd.
	Tipi
	İntiqalın tipi
	Ən böyük tormozlanma yolu (vaxtı), m (san)
Qəza tormozu	Sayı, əd.
	Tipi
	İntiqalın tipi
	Ən böyük tormozlanma yolu (vaxtı), m (san)

3. Dartıcı mexanizmin texniki xarakteristikası

Tipi
Sayı, əd.
Əks-yükün (tarazlaşdırıcı yükün) kütləsi (hidrosilindrin yaratdığı qüvvə), kq (N)
Kanatda yaranan maksimal dartılma qüvvəsi, N
Dartıcı mexanizmin gediş yolu, m

4. Stansiyaların və xətti dayaqların metal konstruksiyalarının əsas elementləri barədə məlumatlar

Düyün və elementlərin adı	Polad, markası,	Elektrodlar, qaynaq məftili, tipi, markası	Qeyd
Ötürücü (ötürücü-dartıcı) stansiya
Dartıcı (dairəvi) stansiya
Xətti dayaqlar
Anker boltlar

5. Kanatların xarakteristikaları

Təyinatı	Konstruksiya	Diametr, mm	Bir-birinə bağlanmış kanatın uzunluğu,m	Bir-birinə bağlanan hissənin uzunluğu, kanatların bərkidilmə xarakteristikaları	Ümumilikdə kanatın qırılma qüvvəsi, kN	Kanatın maksimal gərilməsi, kN	Möhkəmliyin minimal ehtiyat əmsalı
Daşıyıcı
Daşıyıcı-dartıcı
Dartıcı
Gərici
Vantlı

6. Təhlükəsizlik cihazları və qurğuları

Adı	Tipi	Təyinatı	Quraşdırılma yeri	Funksional elektrik sxemində işarəsi

7. Siqnal və danışıq qurğuları

Adı	Tipi, işarəsi	Təyinatı	Quraşdırılma yeri

8. Elektrik cərəyanının növü və gərginlik

Dövrə	Cərəyan növü	Gərginlik, V
Güc
İdarəetmə
İşçi işıqlandırma
Qəza işıqlandırılması

9. Yolun idarə edilmə yeri

Stansiya	Yerləşməsi

10. Qəbul haqqında şəhadətnamə

Kanat yolu ___________________________________________________________________

(adı, tipi, layihənin şifri)

_____________________________________________________________________________

__________________________________normativ sənədlərə uyğun olaraq hazırlanmışdır.

Kanat yolunun avadanlığı yoxlanılmış və qəbul edilmişdir. Kanat yolu_______________

____________________________________________________________________________

(proqramın adı)

proqramı üzrə sınaqdan keçirildikdən sonra pasportda göstərilən parametrlərlə istismara yararlı hesab edilir.

Daşınma, saxlanma, quraşdırılma və istismar şərtlərinə əməl edilməklə istismara buraxıldığı gündən başlayaraq kanat yolunun istismarı üçün zəmanət müddəti _____________

Daşıyıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın defektoskopik yoxlanılmasının keçirilmə müddəti:

ilkin – kanat asıldıqdan sonra;

təkrar – üç ildə bir dəfə;

kanatın 15 il istismarından sonra –ildə bir dəfə.

Kanat yollarının quraşdırılmasını yerinə yetirən təşkilatın səlahiyyətli nümayəndəsi:

M.Y. ______________________________

Tarix

Təhlükə potensiallı obyekt sahibinin səlahiyyətli nümayəndəsi:

M.Y. ______________________________

Tarix

11. Sənədlər

11.1. Pasporta daxil edilən sənədlər:

texniki təhlükəsizlik üzrə müsbət ekspertiza rəyi;

kanat yollarının planı və uzununa profili;

stansiyaların, dayaqların, nəqliyyat vasitələrinin və intiqalın ümumi görünüşü;

kanat yollarının funksional elektrik sxemi;

11.2. Pasporta əlavə edilən sənədlər:

sertifikatlar, kanat yolları avadanlığının ayrı-ayrı düyünlərinə və elementlərinə aid müxtəlif müəssisələr tərəfindən hazırlanmış (tədarük edilmiş) pasportlar;

cihazlara və təhlükəsizlik qurğularına aid pasportlar;

tezyeyilən detalların cizgiləri;

ehtiyat hissələrinin və alətlərin siyahısı;

kanat yollarının istismarı sənədləri;

kanatların bir-birinə bağlanılması və muftalara tezəriyən qarışıqların tökülməsi barədə göstərişlər

12. Kanat yollarının saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsin təyin olunması barədə məlumatlar.

Təyinat haqda əmrin nömrəsi və tarixi	Soyadı, adı və atasının adı	Vəzifəsi	Vəsiqənin nömrəsi və qüvvədə olma müddəti	İmza

13. Kanat yolunun təmiri və yenidən qurulması barədə məlumatlar.

Tarix	Təmir və yenidənqurma haqqında məlumatlar	Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

14. Texniki yoxlamaların nəticələrinin qeyd edilməsi

Tarix	Yoxlamanın nəticələri	Növbəti yoxlama müddəti

15. Qeydiyyat barədə məlumatlar

Kanat yolu Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən “__” _____________ 20 ____ il tarixdə ___________nömrə ilə dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilmişdir.

Pasportda _____ səhifə nömrələnmiş və _____ vərəq tikilmişdir.

__________________________________________________________________________

(texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətini həyata keçirən məsul şəxsin vəzifəsi, adı, soyadı, atasının adı)

Kanat yolu "__" _______ 20__ ildə qeydiyyatdan çıxarılmışdır.

Pasportda _____ səhifə nömrələnmiş və _____ vərəq tikilmişdir.

__________________________________________________________________________

(texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətini həyata keçirən məsul şəxsin vəzifəsi, adı, soyadı, atasının adı)

2 nömrəli Əlavə

nümunə

Funikulyorun (yerüstü kanat yolu) pasportu

____________________________________________________________________________

(funikulyorun adı, tipi)

_____________________________________________________________________________

PASPORT

_____________________________________________________________________________

(Təhlükə potensiallı obyektin qeydiyyat nömrəsi)

1. Funikulyorun əsas texniki xarakteristikası

Funikulyorun tipi
Vaqonların hərəkət sürəti, m/s
Normal iş şəraitində vaqonun sürətlənmə təcili m/s2
Normal iş şəraitində vaqonun yavaşıma təcili m/s2
Qəza tormozlanması zamanı yavaşıma təcili m/s2
Qəza tormozlanması zamanı hesablama tormoz yolu, m
Tutucu işə düşən zaman yavaşımanın miqdarı m/s2
Tutucu işə düşən zaman hesablama tormoz yolu, m
Bir istiqamətdə gediş müddəti, dəq.
Vaqonlar:
tipi tutumu, adam xüsusi kütləsi, ton yükqaldırma qabiliyyəti, ton sayı (trasda), ədəd vaqon tutucusunun tipi
Yolun uzunluğu, m:
Yuxarı stansiyanın aşağıdakına nisbətən yüksəkliyi, m
Cığırın eni, m
Yolun profilinin maksimal meyilliyi, dərəcə
Kabinənin döşəməsinin minimal meyilliyi, dərəcə
Aralıq stansiyaların sayı, əd.
Funikulyorun işləməsinə yol verən küləyin maksimal sürəti, m/s

2. İntiqalların texniki xarakteristikaları

Tipi
Şkiv (baraban)	Sayı, ədəd
	Diametri, m.
	Futerlənmə (material)
	Uzunluğu, m.
İş zamanı cəmi ötürmənin həcmi	Əsas mühərrikin
	Köməkçi mühərrikin
	Qəza intiqalının
Əsas intiqal	Sayı , əd.
	Tipi
	Gücü, kVt
	Mühərrikin valının fırlanma tezliyi , dəq.-1
Köməkçi intiqal	Sayı, əd.
	Tipi
	Gücü, kVt
	Mühərrikin valının fırlanma tezliyi , dəq.-1
Ehtiyat intiqal	Sayı, əd.
	Tipi
	Gücü, kVt
	Mühərrikin valının fırlanma tezliyi , dəq.-1
Reduktor	Tipi
Reduktor	Ötürmə sayı
İşçi tormoz	Sayı, əd.
	Tipi
	İntiqalın tipi
Qəza tormozu	Sayı,ədəd
	Tipi
	İntiqalın tipi

3. Dartıcı mexanizmin texniki xarakteristikaları

Tipi
Sayı, əd.
Əks-yükün kütləsi (hidrosilindrin yaratdığı qüvvə) kq (N)
Kanatın maksimal gərilmə qüvvəsi, N
Dartıcı mexanizmin gediş yolu, m

4.Stansiyaların və estakadaların daşıyıcı metal konstruksiyaları barədə məlumatlar

Düyün və elementlərin adı	Polad, markası,	Elektrodlar, qaynaq məftili, tipi, markası	Qeyd
Yuxarı stansiya
Aşağı stansiya
Aralıq stansiya
Estakada
Relslər

5. Kanatların xarakteristikası və əks-yükün kütləsi (dartıcı hidrosilindrin qüvvəsi)

Kanatın təyinatı	Konstruksiyası	Diametri, mm	Kanatın uzunluğu, m	Bir-birinə bağlanan hissənin uzunluğu, bərkidilmə xüsusiyyətləri	Ümumilikdə kanatın qırılma qüvvəsi, kN	Kanatın maksimal gərilməsi, kN	Möhkəmliyin minimal ehtiyat əmsalı

6. Təhlükəsizlik cihazları və qurğuları

Adı

Tipi

Təyinatı

Quraşdırılma yeri

Funksional elektrik sxemində işarəsi

7. Siqnal və danışıq qurğuları

Adı	Tipi, işarəsi	Təyinatı	Quraşdırılma yeri

8. Elektrik cərəyanının növü və gərginlik

Dövrə	Cərəyan növü	Gərginlik, V
Güc
İdarəetmə
İşçi işıqlandırma
Qəza işıqlandırması

9. Funikulyorun idarəetmə yeri

Stansiya	Yerləşməsi

10. Qəbul haqqında şəhadətnamə

Funikulyor ___________________________________________________________________

(adı, tipi,şifri)

_____________________________________________________________________________

_________________________________ normativ sənədlərə uyğun olaraq hazırlanmışdır.

Funikulyorun avadanlığı yoxlanmış və qəbul edilmişdir. Funikulyor_________________

_____________________________________________________________________________

(proqramın adı)

proqramı üzrə sınaqdan keçirildikdən sonra pasportda göstərilən parametrlərlə istismara yararlı hesab edilmişdir.

Daşınma, saxlanma, quraşdırılma və istismar şərtlərinə əməl edilməklə istismara buraxıldığı gündən başlayaraq istismar üçün zəmanət müddəti _____________

Dartıcı kanatın defektoskopik yoxlanılmasının keçirilmə müddəti:

ilkin – kanat asıldıqdan sonra;

təkrar – üç ildə bir dəfə;

kanatın 15 il istismarından sonra –ildə bir dəfə.

Kanat yollarının quraşdırılmasını yerinə yetirən təşkilatın səlahiyyətli nümayəndəsi:

M.Y. ______________________________

Tarix

Təhlükə potensiallı obyekt sahibinin səlahiyyətli nümayəndəsi:

M.Y. ______________________________

Tarix

11. Sənədlər

11.1. Pasporta daxil edilən sənədlər:

funikulyorun texniki təhlükəsizlik üzrə müsbət ekspertiza rəyi;

funikulyorun planı və uzununa profili;

stansiyaların, dayaqların,hərəkət edən avadanlığın, intiqalın, tutucunun ümumi görünüşü

və tutucunun kinematik sxemi;

texniki xarakteristikası;

funikulyorun funksional və quraşdırılması elektrik sxemləri;

11.2. Pasportla əlavə edilən sənədlər:

Funikulyorun müxtəlif müəssisələr tərəfindən hazırlanmış (tədarük edilmiş) ayrı-ayrı

düyünlərinə və elementlərinə aid pasportları;

sertifikatlar,cihazlara və təhlükəsizlik qurğularına aid pasportlar;

tezyeyilən detalların cizgiləri;

ehtiyat hissələrinin və alətlərin siyahısı;

funikulyorun istismar sənədləri;

kanatların muftalarının ərinti ilə tökülməsi üzrə təlimat;

12. Funikulyorun saz vəziyyətinə və təhlükəsiz istismarına məsul şəxsin təyin olunması barədə məlumatlar.

Təyinat haqda əmrin nömrəsi və tarixi	Soyadı, adı və atasının adı	Vəzifəsi	Vəsiqənin nömrəsi və qüvvədə olma müddəti	İmza

13. Funikulyorun təmiri və yenidən qurulması barədə məlumatlar

Tarix	Təmir və yenidən qurulma haqqında məlumatlar	Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara görə məsul şəxsin imzası

14. Texniki yoxlamaların nəticələrinin qeyd edilməsi

Tarix	Yoxlamanın nəticələri	Növbəti yoxlama müddəti

15. Qeydiyyat barədə məlumatlar.

Funikulyor Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən “__” _____________ 20 ____ il tarixdə ___________nömrə ilə dövlət reyestrində qeydiyyatdan keçirilmişdir.

Pasportda _____ səhifə nömrələnmiş və _____ vərəq tikilmişdir.

_____________________________________________________________________________

(texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətini həyata keçirən məsul şəxsin vəzifəsi, adı, soyadı, atasının adı)

Funikulyor "__" _______ 20__ il qeydiyyatdan çıxarılmışdır.

Pasportda _____ səhifə nömrələnmiş və _____ vərəq tikilmişdir.

____________________________________________________________________________

(texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətini həyata keçirən məsul şəxsin vəzifəsi, adı, soyadı, atasının adı)

3 nömrəli Əlavə

nümunə

İndikator qurğuları

	Göstərici	Asma və yerüstü kanat yolları	Asma və yerüstü kanat yollarının idarəetmə məntəqəsi				Asma və yerüstü kanat yolları	Yedəkli kanat yolları	Qeydlər
	Göstərici	Operatorun pultunda	İdarəetmə məntəqəsi, platforma	Rəqqaslı və yerüstü kanat yollarının nəqliyyat vasitələrində idarəetmə məntəqələri	Dairəvi yolun dövri stansiyası	Avtomatik iş rejimli kanat yolları postu	Yolun tipi	Operatorun pultunda	Qeydlər
1	Kanat yolunun işə hazırlığı	X	X	X		X	Bütün	X
2	Hərəkət istiqaməti	X	X				Bütün
3	Hərəkət sürəti	X		X			Bütün	X <*>	<*> Yalnız əgər sürət sabit deyilsə.
4	Gərginliklərin və cərəyanların əsas ölçüləri (məsələn, əsas intiqalın mühərrikinin cərəyanı)	X					Bütün	X
5	İntiqalın tormozlarının vəziyyəti	X					Bütün
6	Tormoz gücünü idarə edən pilləli dəyişdirici açarın vəziyyəti	X					Bütün
7	Müvafiq stansiyalarda və ya müvafiq nəqliyyat vasitəsində təhlükəsizlik qurğularının işə düşməsi	X	X	X	X	X	Bütün	X
8	Qırılma, qısaqapanma və trasda təhlükəsizlik dövrəsinin yerə qapanması	X					Bütün	X	Dartıcı kanat yoxlamadan keçirilərkən optik və akustik göstəricilər verilir.
9	Dayanma barəsində əmr, stansiyadan və nəqliyyat vasitəsindən (seçilərək) verilən hazırlıq barədə məlumat (xəbər vermə)	X				X <*>	Bütün	X	<*> Yalnız nəqliyyat vasitələrindən dayanma barədə verilən əmrlər
10	Müfaviq stansiyalarda və ya nəqliyyat vasitəsində təhlükəsizliyin hər funksiyasının ayrı-ayrılıqda ləğv edilməsi	X		X	X		Bütün	X	Sayrışan işıq siqnalı və ya işıltılı mayak
11	İntiqalın tipi (əsas, köməkçi, qəza və ya qaldırıcı), əgər dərhal gözə çarpmırsa	X					Bütün
12	Əsas intiqalın işinin tipi	X					Bütün
13	Əsas intiqalın idarəetmə növü	X					Bütün
14	Nəqliyyat vasitəsinin stansiyaya yaxınlaşması, heç olmasa akustik	X		X			yerüstü və rəqqaslı kanat yolları
15	Nəqliyyat vasitəsinin dayaqlara və ya yolayrıcına yaxınlaşması, heç olmasa akustik (yalnız əl ilə idarə olunarkən), əgər yolverilən hərəkət sürəti maksimal hərəkət sürətindən kiçik olmalıdırsa	X					yerüstü və rəqqaslı kanat yolları
16	Nəqliyyat vasitəsinin işə hazırlığı	X					yerüstü və rəqqaslı kanat yolları
17	Nəqliyyat vasitəsinin əks-istiqamətdə hərəkətə hazırlığı	X		X			yerüstü və rəqqaslı kanat yolları
18	Küləyin sürəti	X			О		Bütün
19	Fırtına xəbərdarlığı: bax küləyin sürətini ölçmək üçün qurğu	X		X	О		Bütün
20	Küləyin istiqaməti	X					Bütün
21	Nəqliyyat vasitəsinin qapılarını açmaq üçün şərtlər yerinə yetirilmişdir, qapılar xidmət edən personal tərəfindən açılan zaman			X	X		yerüstü və rəqqaslı kanat yolları
22	Qəza tormozunun açılan klapanının vəziyyəti	X

Qeyd:

X – bu indikator qurğusu mövcud olmalıdır

О – heç olmasa bu indikatorlardan biri mövcud olmalıdır.

4 nömrəli Əlavə

nümunə

Kanat yolunun istismara buraxılmasının mümkünlüyü barədə

AKT

Şəhər ______________ "__" ___________ 20__ il.

Biz, aşağıda imza edən komissiya üzvləri:

Təhlükə potensiallı obyektin sahibinin nümayəndəsi – komissiyanın sədri:

___________________________________________________________________________

(təşkilatın adı, vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

Layihə təşkilatının nümayəndəsi:

____________________________________________________________________________

(təşkilatın adı, vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

Kanat yollarını quraşdıran təşkilatın nümayəndəsi (yenidənqurmanı yerinə yetirən):

____________________________________________________________________________

(təşkilatın adı, vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

Tikinti təşkilatının nümayəndəsi:

___________________________________________________________________________

(təşkilatın adı, vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

Fövqəladə Hallar Nazirliyinin nümayəndəsi:

__________________________________________________________________________

(vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

tərtib etdik bu aktı ona görə ki, təqdim olunan sənədlərə baxılmış, istehsalçı müəssisənin texniki sənədlərində və texniki təhlükəsizlik sahəsində “Sərnişin kanat yolları və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nda nəzərdə tutulmuş həcmdə, kanat yollarına və onun tərkib hissələrinə baxış və yoxlama keçirilmişdir.

Kanat yolları :

__________________________________________________________________________

_________________________________________________ ünvanında quraşdırılmışdır.

Baxış və yoxlama nəticəsində müəyyən olunmuşdur:

Tikinti, quraşdırılma və sazlama işləri _______________________________________

__________________________________________________________________________

(texniki sənədin adı)

texniki sənədə və texniki təhlükəsizlik sahəsində “Sərnişin kanat yolları və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”na uyğun olaraq yerinə yetirilmişdir.

Kanat yolları pasportdakı göstəricilərə və texniki təhlükəsizlik sahəsində “Sərnişin kanat yolları və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın tələblərinə uyğundur;

Kanat yolları, onu təhlükəsiz istismar etməyə və xidmət göstərməyə yol verən saz vəziyyətdədir.

Kanat yollarının sahibi tərəfindən qəbul edilmişdir.

Komissiya üzvlərinin imzaları: ____________________

____________________

5 nömrəli Əlavə

nümunə

Kanat yolunun işinin uçotu və növbənin təhvil verilməsi jurnalı

Kanat yollarının adı __________________________

Tarix _______________ Növbə _______________

Operator_________________________________

Növbənin başlama və sona çatma vaxtı	Növbə ərzində sayı			Yolda iş zamanı fasilə vaxtı			Növbəni		Dayanma səbəbləri	Qeyd
Növbənin başlama və sona çatma vaxtı	reyslərin	sərnişinlərin	iş saatlarının	başlama	sona çatma	müddəti	Təhvil verdi	Qəbul etdi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

6 nömrəli Əlavə

nümunə

Kanat yollarının baxış və təmir jurnalı

___________________________________________________________________

(yolun adı)

___________________________________________________________________

(Kanat yollarının sahibi)

Forma 1

Daşıyıcı kanat

Gün, ay, il	Yoxlamanın nəticələri					Digər	Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb	Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası	Qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb	Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə dair məsul şəxsin qeydləri və imzası
	kanatın iki metrlik uzunluğunda məftil qırılmalarının sayı	ankerin yanında kanatın ucundan daha çox zədələnmiş hissəyə qədər məsafə	Kanatın bütün uzunluğu boyunca məftil qırılmalarının ümumi sayı	Muftaların vəziyyəti
				Keçid	Sondakı
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Forma 2

Dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanat

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

Qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə dair məsul şəxsin qeydləri və imzası

kanatın eşilmə (hörülmə) addımında məftillərin qırılma sayı

daha çox zədələnmiş hissənin kanat üzərində şərti nöqtədən məsafəsi

Kanatın bağlanan yerinin vəziyyəti

başqa

Forma 3

Daşıyıcı kanata bağlanan gərici kanat

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Muftaların vəziyyəti

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

Qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsin qeydləri və imzası

kanatın iki metrlik uzunluğunda məftillərin qırılma sayı

ankerin yanında kanatın ucundan daha çox zədələnmiş hissəyə qədər məsafə

Kanatın bütün uzunluğu boyunca məftil qırılmalarının ümumi sayı

keçid

sondakı

başqa

Forma 4

Dartıcı və daşıyıcı-dartıcı kanata bağlanan gərici kanat

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara görə məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə dair məsul şəxsin qeydləri və imzası

Kanatın eşilmə (hörülmə) addımında məftillərin qırılma sayı

daha çox zədələnmiş hissənin kanat üzərində şərti nöqtədən məsafəsi

başqa

Forma 5

Dartıcı qurğu

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsin qeydləri və imzası

Forma 6

Dayaqlar

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara görə məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə dair məsul şəxsin qeydləri və imzası

Avadanlığın vəziyyəti

Konstruksiyanın vəziyyəti

başqa

Forma 7

Stansiya

Gün, ay, il

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların və ya nasazlıqların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə dair məsul şəxsin qeydləri və imzası

Mexaniki avadanlıq

Elektrik avadanlığı

Təhlükəsiz istismar üçün məsul şəxsin imzası

Başqa

Forma 8

Nəqliyyat vasitəsi

Gün, ay, il

Vaqonun, kreslonun (kabinənin) nömrəsi

İstismara başlanma tarixi

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara görə məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətini həyata keçirilməsinə məsul şəxsin qeydləri və imzası

Forma 9

Təhlükəsizlik cihazları. Siqnalizasiya və rabitə aparatları.

Gün, ay, il

Yoxlanan obyekt

Yoxlamanın nəticələri

Qüsurların aradan qaldırılması üzrə tədbirlər, yerinə yetirilmə müddəti, kimə tapşırılıb

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara görə məsul şəxsin imzası

Aşkar olunan qüsurlar nə zaman, kim tərəfindən və necə aradan qaldırılıb

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsin qeydləri və imzası

Forma 10

Avadanlığın təmiri

Gün, ay, il

İşin təsviri

Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxsin imzası

Texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına, istehsal nəzarətinin həyata keçirilməsinə məsul şəxsin qeydləri və imzası

Qeydlər .

1. 10 nömrəli formanı operator tərtib edir. 2-ci qrafaya dəyişilən hissələrin adları daxil edilməklə təmir üzrə işlərin təsviri yazılmalıdır: kanatların dəyişdirilməsi, yağlanması, avadanlığın sınağı.

2. Yenidən quraşdırılmış kanatların, təmir zamanı tətbiq edilmiş materialların, elektrodların, eləcə də qaynağın keyfiyyətini təsdiq edən sənədlər xüsusi qovluqda saxlanılmalıdır.

Jurnalın doldurulma qaydası

Jurnal ötürücü stansiyanın operatoru tərəfindən doldurulur və saxlanılır. 1-9-cu Formaları tərtib etmək mütləqdir:

Forma 1 – hər daşıyıcı kanat üçün ayrıca olaraq.

Daşıyıcı kanatlar üçün həmçinin yeri və qırılan məftillərin sayı göstərilməklə kanatın zədələnmə sxemi olmalıdır.

Forma 2 – ayrıca olaraq dartıcı kanatlar üçün.

Dairəvi yollarda – daşıyıcı-dartıcı kanatlar üçün.

Forma 3-4 – ayrıca olaraq göstərilən kanatların hər biri üçün.

Forma 5 - ayrıca olaraq hər dartıcı qurğu üçün.

Forma 6 - ayrıca olaraq hər dayaq üçün.

Forma 7 - ayrıca olaraq hər stansiya üçün.

Forma 9-da işçinin və qəza elektrik açarlarının, sürət məhdudlaşdırıcılarının və başqa təhlükəsizlik cihazları və qurğularının, eləcə də siqnalizasiya və rabitə aparatlarının vəziyyəti göstərilməlidir.

Aylıq, rüblük və illik yoxlamaların qeydləri digər qeydlərdən cızıq xətlə ayrılır.

Yoxlanan obyekt saz olduğu halda müvafiq qrafada “sazdır” yazısı ilə qeyd olunur, əks-halda isə məhz hansı hissənin nasaz olduğu göstərilir.

7 nömrəli Əlavə

Kanat yolunun illik texniki müayinə

AKTI

"__" _____________ 20__ il.

Yol haqqında ümumi məlumatlar
Yolun tipi
İstehsalçı
Mülkiyyətçi
İstismar edən təşkilat
Kanat yollarının yerləşdiyi yer
İstismara buraxılma tarixi
Qeydiyyat nömrəsi
Saz vəziyyətə və təhlükəsiz istismara məsul şəxs
Yamac üzrə uzunluq, m
Üfüqi xətt üzrə uzunluq, m
Sonuncu stansiyalar arasında hündürlüklər fərqi, m
Ötürücü stansiya (yeri)
Dartıcı stansiya (yeri)
Aralıq stansiyaların sayı, ədəd
Aralıq dayaqların sayı, ədəd
Əsas intiqalın gücü, kVt
Hərəkət istiqaməti
İş, motosaat
Nəzarət olunan parametrlər
Adı			Pasport üzrə	Fakt üzrə
Əsas intiqalda hərəkət sürəti, m/s
Köməkçi intiqalda hərəkət sürəti, m/s
Qəza intiqalında hərəkət sürəti, m/s
Əsas intiqalda işə salma zamanı təcil, m/s2
Köməkçi intiqalda işə salma zamanı təcil, m/s2
Qəza intiqalında işə salma zamanı təcil, m/s2
Qəza intiqalına keçid müddəti, dəq
Trasda nəqliyyat vasitələrinin sayı, ədəd
Daşıma qabiliyyəti, adam/saat
Dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanatın dartılma qüvvəsi, kN
Daşıyıcı kanatın dartılma qüvvəsi, kN
Dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanat, sertifikatın nömrəsi
Daşıyıcı kanat, sertifikatın nömrəsi
Tormozlanmanın yavaşımasına nəzarət			Nizamlama	Fakt
İşçi tormoz, m/s2
Təcili (fövqəladə) tormoz, m/s2
Qəza tormozu, m/s2
Dartıcı mexanizmin gediş yolu	Tam, m		Qalıq, m
Keçirilmiş nəzarət yoxlamaları		Keçirilmə tarixi	Növbəti yoxlamanın müddəti (vaxtı)
Dartıcı kanatın defektoskopiyası
Daşıyıcı kanatın defektoskopiyası
Qurğunun elektrik sınağı

Texniki müayinə mütəxəssis(lər) tərəfindən keçirilmişdir

________________________________________________________________________________

(ixtisaslaşdırılmış təşkilatın adı, adı,soyadı, atasının adı, vəzifəsi)

istismarçı təşkilatın nümayəndəsinin _______________________________________________

iştirakı ilə

İllik texniki müayinə nəticəsində normal istismara mane olan aşağıdakı qüsurlar aşkar edilmişdir:

N s/s	Aşkar olunan pozuntular və qüsurlar	Normativ sənədin bəndi və adı	Aradan qaldırmanın tövsiyə olunan müddəti
1
2
3

Texniki müayinə nəticəsində həmçinin müəyyən olunmuşdur ki,:

1. Kanat yollarını istismar edən təşkilat texniki təhlükəsizlik sahəsində “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın tələblərinə uyğundur/uyğun deyildir.

2. Kanat yolları bütün rejimlərdə saz vəziyyətdə işləyir, yalnız ___________________ başqa.

3. Kanat yollarının təhlükəsizlik qurğuları saz vəziyyətdə işləyir, yalnız ____________ başqa.

4. Rabitə qurğuları saz vəziyyətdə işləyir, yalnız ____________________________ başqa.

5. Qurğunun elektrik sınaqlarının nəticələri müsbətdir (mənfidir).

6. Dartıcı (daşıyıcı-dartıcı) kanat sonrakı istismar üçün yararlıdır (yararlı deyil).

7. Daşıyıcı kanat sonrakı istismar üçün yararlıdır (yararlı deyil).

8. Vizual və ölçü yoxlamasının nəticələri müsbətdir (mənfidir).

9. Kanat yollarının trası uyğundur / uyğun deyil______________________________

10. Stansiyaların, dayaqların və nəqliyyat vasitələrinin avadanlığı uyğundur/uyğun deyil ______________________________.

Tövsiyələr

________________________________________________________________________________

Mütəxəssis ____________ ______________________________

(imza) (soyadı, adı və atasının adı)

İllik texniki müayinənin nəticələri ilə tanış oldular:

İstismarçı təşkilatın nümayəndəsi ___________ _____________________________

(imza) (soyadı, adı və atasının adı)

Bu akt növbəti, illik texniki müayinəyə qədər kanat yollarının pasportu ilə bir yerdə saxlanılır.

Akronimlər

m – metr

sm – santimetr

mm - miilimetr

° - dərəcə

' - dəqiqə

% - faiz

N - nyuton

m/s - metr bölünsün saniyə

m/s2 - metr bölünsün kvadrat saniyə

kq - kiloqram

kN - kilonyuton

kN/m2 - kilonyuton bölünsün kvadrat metr

N/m2 - nyuton bölünsün kvadrat metr

N/sm2 - nyuton bölünsün kvadrat santimetr

N/mm2 - nyuton bölünsün kvadrat millimetr

V - volt

d - diametr

K - kelvin

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 18 may 2018-ci il tarixli 20/01-005 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15201805181005, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 may 2018-ci il)
2. 21 dekabr 2020-ci il tarixli 20/01-006 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202012211006, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 6 yanvar 2021-ci il)
3. 24 avqust 2022-ci il tarixli 20/01-033 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202208241033, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 avqust 2022-ci il)

QƏRARA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1] 18 may 2018-ci il tarixli 20/01-005 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15201805181005, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 may 2018-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 43.5-ci bəndində və 61.3.7-ci yarımbəndində “siqaret” sözü “tütün” sözü ilə əvəz edilmişdir.

[2] 21 dekabr 2020-ci il tarixli 20/01-006 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202012211006, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 6 yanvar 2021-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.3.12-ci yarımbənddə “əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslərin” sözləri “əlilliyi olan şəxslərin, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqların” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

24 avqust 2022-ci il tarixli 20/01-033 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202208241033, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 avqust 2022-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.3.12-ci yarımbəndindən “, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqların” sözləri çıxarılmışdır.

[3] 21 dekabr 2020-ci il tarixli 20/01-006 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202012211006, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 6 yanvar 2021-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.6-cı bəndin birinci cümləsində “Əlilləri və sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxsləri” sözləri “Əlilliyi olan şəxsləri, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqları” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

24 avqust 2022-ci il tarixli 20/01-033 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202208241033, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 avqust 2022-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.6-cı bəndinin birinci cümləsindən “, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqları” sözləri çıxarılmışdır.

[4] 21 dekabr 2020-ci il tarixli 20/01-006 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202012211006, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 6 yanvar 2021-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.7-ci bəndin birinci cümləsində “əlillər və sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslər” sözləri “əlilliyi olan şəxslər, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlar” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

24 avqust 2022-ci il tarixli 20/01-033 nömrəli Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 15202208241033, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 29 avqust 2022-ci il) ilə “Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın 61.7-ci bəndinin birinci cümləsindən “, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlar” sözləri çıxarılmışdır.

“Sərnişin kanat yollarının və funikulyorların texniki təhlükəsizlik Qaydaları”nın təsdiq edilməsi barədə

Faydalı keçidlər